Ζ_ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ #67 ΙΟΥΝ.10

Η ΑΝΑΡΧΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ, ΟΧΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ   Εκδόσεις-περιοδικό Πανοπτικόν, Εκδόσεις των Ξένων, Εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, Εκδόσεις Εξάρχεια, Μαύρο Πιπέρι του Ευβοϊκού, Περιοδικό Νυκτεγερσία   Τον Δεκέμβρη του 2008 κατά τη διάρκεια των γεγονότων που ακολούθησαν τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου ο αναρχικός-αντιεξουσιαστικός χώρος απάντησε στις φασιστικές εκκλήσεις των ΜΜΕ για επιστροφή σε «ησυχία, τάξη και ασφάλεια» με το αφοπλιστικό σύνθημα «εσείς μιλάτε για βιτρίνες, εμείς μιλάμε για ζωές».   Ποια επικίνδυνη υποκρισία κάνει τώρα ορισμένους να μιλάνε για τα ανύπαρκτα μέτρα πυροπροστασίας της τράπεζας και όχι για τις ζωές που χάθηκαν; Ποια οργουελική αντιστροφή της πραγματικότητας κάνει κάποιους να μιλούν για το τραγικό συμβάν σαν να επρόκειτο για βραχυκύκλωμα; Δεν καταλαβαίνουμε άραγε ότι αυτή η υποκρισία είναι αντίστοιχη των νατοϊκών δολοφόνων που μιλούσαν για «παράπλευρες απώλειες»; Δεν καταλαβαίνουμε άραγε ότι η δεδομένη και αυτονόητη κυνικότητα και κτηνωδία ενός μεγαλοκαπιταλιστή, που επέβαλε εκβιαστικά στους υπαλλήλους του να βρίσκονται μέσα στην τράπεζα, δεν εξιλεώνει κανέναν για τους νεκρούς; Δεν καταλαβαίνουμε άραγε ότι αν χρησιμοποιείς τις τακτικές του κτήνους το οποίο αντιπαλεύεις έχεις γίνει ίδιος μ' αυτό;   Αν για κάτι αγωνίζονται οι αναρχικοί, αν για κάτι αξίζει να αγωνιστούν οι άνθρωποι είναι για την Ζωή, την Ελευθερία και την Αξιοπρέπεια. Για έναν κόσμο όπου ο θάνατος δεν θα έχει πια εξουσία…   Στη διαδήλωση της 6/5 στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, που ανταποκρίθηκε σε κάλεσμα της ένωσης νοσοκομειακών γιατρών θεσ/νίκης και πρωτοβάθμιων σωματείων, αρκετός κόσμος, αναρχικοί και αντιεξουσιαστές από το τελευταίο μπλοκ, φώναξε επανειλημμένα: "ήταν δολοφονία, δεν έχουμε αυταπάτες, κράτος και Βγενόπουλος δολοφονούν εργάτες". Σίγουρα μια τέτοια σκέψη για κάποιους είναι ανακουφιστική. Είναι όμως βέβαιο ότι αντιλαμβάνονται το περιεχόμενο και τις προεκτάσεις αυτού που εύχονται;   Δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς συνέβη στη Marfin το μεσημέρι της 5/5/2010. Γνωρίζουμε όμως, ότι την ώρα που ακούσαμε τη τραγική είδηση, κανείς από τον περίγυρό μας δεν ήταν σε θέση να πει πως αποκλείεται να έγινε αυτό που οι εισαγγελείς των ΜΜΕ ανακοίνωναν! Και αυτό είναι επίσης τραγικό.   Γιατί αν με την πρακτική μας δεν καθιστούμε ολοφάνερα αδιανόητο (και πρώτα απ' όλα σε εμάς τους ίδιους) κάτι τέτοιο να προήλθε από άτομα που κινούνται στον ίδιο χώρο με εμάς, τότε έχουμε ήδη ανοίξει το δρόμο ώστε να συμβαίνουν τραγωδίες (από φονική ανευθυνότητα, από διεστραμμένη μοχθηρία ή από δόλιο σχεδιασμό).   Σε μια γενικευμένη εξέγερση υπάρχουν ανεξέλεγκτοι νεκροί, έγινε στο Λος Άντζελες, έγινε στην Αργεντινή. Κανείς δεν διανοήθηκε ποτέ να αποδώσει σε κάποιο οργανωμένο πολιτικό ρεύμα αμφισβήτησης τους θανάτους αυτούς.   Το γεγονός ότι οι 3 δολοφονημένοι της Marfin χρεώνονται στην αναρχία δείχνει σίγουρα μεγάλες ευθύνες. Ποιος μπορεί να αγνοήσει την ανοχή σε πρωτοποριακές λογικές και στην περιφρόνηση της ζωής; Δεν πα να λες ότι οι έμπειροι αναρχικοί τόσα χρόνια, τόσες τράπεζες έχουν κάψει, και ότι κανένας δεν κινδύνευσε… Δεν πα να λες ότι φταίει ο Βγενόπουλος που υποχρέωσε τους εργαζόμενους να μείνουν στην τράπεζα, που δεν είχε πυρασφάλεια κλπ. Η ευθύνη δεν φεύγει από πάνω σου.   Αν υπάρχουν έστω και ελάχιστα άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως αναρχικοί και φτάνουν στην ανευθυνότητα να πυρπολούν κτήρια με κόσμο μέσα, κάπως έχει καλλιεργηθεί αυτή η ανευθυνότητα.   Αν, ακόμα χειρότερα, έχεις στρώσει το δρόμο ώστε να συμβεί η μεγαλύτερη μεταπολεμική προβοκάτσια στην ελλάδα, τότε οι μακροπρόθεσμες συνέπειες ξεπερνούν και την τραγωδία των 3 δολοφονημένων.   Και η απάντηση δεν είναι οι διαμαρτυρίες ότι «ο εχθρός είναι αδίστακτος». Ξέρουμε και την Piazza Fontana στο Μιλάνο και τη Scala στη Βαρκελώνη.   Η απάντηση είναι η αναδυόμενη πολυπληθής αντιπολίτευση που ριζώνει σε όλους τους κοινωνικούς χώρους και πανελλαδικά, με επίμονη και κοπιαστική δουλειά, με συντροφικότητα, αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη. Η απάντηση είναι ο αγώνας για τη ζωή, όχι για τον θάνατο.     Ένα Μοντέλο Καλλιέργειας για ένα Βιώσιμο Κόσμο Ντεβίντερ Σάρμα   Σε δέκα χρόνια από τώρα, το 2020, όταν θα κοιτάμε προς τα πίσω, η γεωργία της Ινδίας μπορεί να έχει μετατραπεί σε ένα υγιεινό και γεμάτο ζωή σύστημα όπου η χρήση φυτοφαρμάκων θα είναι παρελθόν, ο μόχθος και η απογοήτευση θα έχουν αντικατασταθεί από τη χαμένη υπερηφάνεια στη γεωργία, και η γεωργία θα έχει γίνει γίνεται αειφόρος και δεν θα αποτελεί παράγοντα υπερθέρμανσης του πλανήτη. Καθώς μπαίνουμε στο 2010, ξαναγράφεται το σενάριο για μια γεωργία με φουτουριστικό χαρακτήρα, η οποία φέρνει πάλι το χαμόγελο στα πρόσωπα των αγροτών και δεν απειλεί το περιβάλλον.  Αυτό που ξεκίνησε ως μια μικρή πρωτοβουλία έξι περίπου χρόνια πριν σε ένα άγνωστο χωριό στην περιοχή Khamam έχει εξαπλωθεί τώρα σε περισσότερα από 2 χιλιάδες στρέμματα σε 21 περιοχές της Andhra Pradesh. Θυμάμαι, όταν για πρώτη φορά μίλησα για το θαύμα που έγινε στο χωριό Pannukula της Andhra Pradesh, ότι πολλοί θεώρησαν πως προσπάθησα να ωραιοποιήσω τον τομέα της γεωργίας, ενώ διαρκώς μου υποβαλλόταν το ερώτημα πώς η καλλιέργεια μπορεί να γίνει χωρίς τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων.  Η Pannukula έσκαψε ένα μοναχικό αυλάκι, αλλά τελικά χάραξε ένα νέο δρόμο. Στα επόμενα τέσσερα χρόνια, περισσότεροι από 318.000 αγρότες σε 21 από τις 23 περιοχές της Andhra Pradesh  θα έχουν απομακρυνθεί από τα συστήματα καλλιέργειας με παρατεταμένη χρήση χημικών και θα ακολουθούν μια γεωργία αειφόρο, οικονομικά βιώσιμη και οικολογικά φιλική. Μια σιωπηλή επανάσταση πρόκειται να γεννηθεί. Στην περιοχή Kharif το 2009 (την εποχή των μουσώνων), γύρω στα 1,4  χιλιάδες στρέμματα καλύφθηκαν με αυτό που τώρα είναι γνωστό ως Κοινότητα Διαχείρισης Αειφόρου Γεωργίας  (CMSA). Ενώ γράφω αυτά την πρώτη εβδομάδα του Ιανουαρίου του 2010 η έκταση έχει αυξηθεί σε 2 εκατομμύρια στρέμματα από 21 περιοχές. Πάνω από 0.6 εκατομμύρια στρέμματα αναπτύσσονται σε ένα σύστημα καλλιέργειας που δεν κάνει χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και αποσύρει σταδιακά χημικές μεθόδους λίπανσης, κάτι που πραγματοποιήθηκε επίσης σε διάστημα λίγων μηνών και αποτελεί σημείο αναφοράς. Όλο αυτό έχει πραγματοποιηθεί χωρίς καμία ώθηση από τις κυβερνητικές αντιπροσωπείες και τον ιδιωτικό τομέα. Δε βλέπω κάποιο λόγο γιατί αυτό το περιβαλλοντικά ασφαλές και φιλικό προς τον αγρότη σύστημα της αειφόρου γεωργικής ανάπτυξης να μην μπορεί να καλύψει 200 εκατομμύρια στρέμματα σε όλη τη χώρα σε άλλα δέκα χρόνια ή περίπου τόσο, εάν η κυβέρνηση ασχοληθεί σοβαρά. Κάτι που ξεκίνησε πειραματικά για την ανάπτυξη ενός αγροτικού συστήματος χωρίς τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων τώρα απομακρύνεται σταδιακά και από τη χρήση χημικών λιπασμάτων. Χρησιμοποιεί μια ανάμειξη επιστημονικά τεκμηριωμένων τεχνολογιών, εσωτερικής γνώσης και παραδοσιακής σοφίας. Οι αγρότες αντικαθιστούν τα χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα με μικροβιακά σκευάσματα, εντατική χρήση τεχνικών κομποστοποίησης όπως κομποστοποίηση σκουληκιών, και χρησιμοποιούν οργανικά λιπάσματα καθώς και οργανικά εκχυλίσματα για τον έλεγχο των εντόμων. Η καλλιέργεια αναποφλοίωτου ρυζιού έχει αυξηθεί σημαντικά κάτω από την επιρροή της CMSA και αυτό οδήγησε στην απομάκρυνση από τη βιομηχανοποιημένη γεωργία, προσφέροντας έναν ασφαλή και σταθερό τρόπο ζωής. Οι αποδόσεις των καλλιεργειών έχουν παραμείνει οι ίδιες, οι επιθέσεις εντόμων έχουν μειωθεί δραστικά, ενώ το έδαφος επιστρέφει στα επίπεδα φυσικής λίπανσης. Καθώς η γονιμότητα του εδάφους βελτιώνεται με το πέρασμα των χρόνων, οι αποδόσεις των καλλιεργειών έχουν αρχίσει να ανεβαίνουν ακόμη περισσότερο. Σημαντικότερο όλων είναι ότι οι δαπάνες των αγροτών για προβλήματα υγείας που προέρχονται από τη χρήση φυτοφαρμάκων έχουν μειωθεί κατά 40% κατά μέσο όρο. Υπάρχουν περισσότερα χρήματα τώρα στα χέρια των αγροτών. Το κόστος της καλλιέργειας ανά στρέμμα έχει εξίσου μειωθεί κατά 33%. Πάρτε το παράδειγμα του βαμβακιού, ένας αγρότης CMSA γλιτώνει πάνω από 12,500 ρουπίες ανά εκτάριο σε ένα χρόνο λόγω της μη εφαρμογής φυτοφαρμάκων μόνο. Παραμένοντας σταθερή η παραγωγικότητα των καλλιεργειών βαμβακιού, οι γεωργοί βλέπουν νέους ορίζοντες στη ζωή τους. Μιλάμε για ένα πιο υγιεινό και ασφαλές περιβάλλον. Κανονικά, το 56% του κόστους της καλλιέργειας βαμβακιού οφείλεται βασικά στα φυτοφάρμακα. Και ας μην ξεχνάμε ότι, οπουδήποτε στη χώρα, το 70% των αγροτών που αυτοκτονούν σχετίζονται με την καλλιέργεια βαμβακιού. Κανένας αγρότης δεν αυτοκτόνησε στις περιοχές όπου δεν χρησιμοποιούνται τα φυτοφάρμακα. Περισσότερα χρήματα σε αγροτικά χέρια σημαίνει λιγότερο χρέος. Δεν έχω ξαναδεί κανένα άλλο χωριό στη χώρα, τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες της δουλειάς μου στη γεωργία, το οποίο να ήταν σε θέση να ανακτήσει ολόκληρη την υποθηκευμένη γη του από τους δανειστές χρημάτων σε μόλις τρία χρόνια, όπως συνέβη χάρη στην υιοθέτηση του συστήματος μη χρήσης φυτοφαρμάκων. Αυτό συνέβη στο χωριό Ramachandrapuram στην περιοχή Khamam, όπου όλοι οι 75 αγρότες έχουν επιστρέψει ακόμη και τους τόκους που εκκρεμούσαν. Μελέτες  σε πέντε περιοχές δείχνουν ότι από τις 467 οικογένειες που είχαν υποθηκεύσει τη γη τους, τουλάχιστον οι 386 την έχουν ανακτήσει μέσα σε δυο χρόνια. Αυτό είναι ένα σχέδιο πορείας για το μέλλον της γεωργίας στην Ινδία και για τον ίδιο λόγο της παγκόσμιας γεωργίας. Δεν παρέχει μόνο ένα μονοπάτι αειφόρου ανάπτυξης με ελάχιστη την παρουσία του άνθρακα αλλά μας δίνει και μεγάλες πιθανότητες να απομακρύνουμε τη φτώχεια και την πείνα. Έχει αποδειχτεί ότι η επισιτιστική ασφάλεια των νοικοκυριών έχει βελτιωθεί μετά την πτώση 40% της αγοράς τροφίμων από το εμπόριο. Οι αποδόσεις των καλλιεργειών έχουν αυξηθεί και οι αγρότες είναι σε θέση τώρα να καλλιεργούν δυο σοδειές το χρόνο. Πρόκειται για το μοντέλο «Zero Hunger», για το οποίο συνηθίζω να μιλάω και το οποίο είναι ανάγκη να υιοθετηθεί στο πλαίσιο της προτεινόμενης Εθνικής Δράσης για την Επισιτιστική Ασφάλεια (Νational Food Security Act). Οι γυναίκες καθώς και οι Ομάδες Αυτοβοήθειας αγροτών παίζουν σημαντικό ρόλο στην Κοινότητα Διαχείρισης της Αειφόρου Ανάπτυξης (CMSA). Οι αποταμιεύσεις έχουν αυξηθεί και μια ομοσπονδία 850.675 ομάδων αυτοβοήθειας περιλαμβάνει τώρα 10 εκατομμύρια γυναίκες από φτωχά νοικοκυριά. Η ομοσπονδία αυτή κατέχει ένα σώμα 1,5 δισεκατομμυρίων αμερικανικών δολαρίων  παρέχοντας μια δέσμη οικονομικών υπηρεσιών. Χωρίς αμφιβολία, η αειφόρος γεωργία χωρίς τη χρήση εξωτερικών βλαβερών πόρων μπορεί να φέρει την επανάσταση στο αγροτικό περιβάλλον, καθιστώντας την πείνα και τη φτώχεια παρελθόν.    Ο Devinder Sharma ζει στο Νέο Δελχί και είναι πολιτικός αναλυτής τροφίμων και εμπορίου. Είναι τακτικός συνεργάτης του STWR και μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του στο hunger55(at)gmail.com Μετάφραση: Χρυσάνθη Καραβιτάκη                                  Για την Αναρχική Σχεδίαση της Οικονομίας του 21ου αιώνα   Ρόμπιν Χάνελ   Το παρακάτω κείμενο αποτελεί την εισαγωγή της ομιλίας του Robin Hahnel (10-4-2010, Βαρκελώνη) στο πλαίσιο του εορτασμού της 100ης επετείου από την ίδρυση της CNT.   Δεν μπορώ να σκεφτώ κανένα συνέδριο, οπουδήποτε στον κόσμο, στο οποίο θα ένιωθα πιο μεγάλη τιμή και συγκίνηση να παρίσταμαι, από αυτό το συνέδριο εορτασμού της 100ης επετείου από την ίδρυση της CNΤ, της μεγαλύτερης οργάνωσης εργαζομένων που είδε ποτέ ο κόσμος, εδώ στη Βαρκελώνη, τη Μέκκα που πρέπει να επισκεφτούμε πριν πεθάνουμε όλοι οι ελευθεριακοί σοσιαλιστές.   Βρίσκομαι εδώ, κυρίως, για ν' ακούσω και να μάθω περισσότερα για την ιστορία της CNT. Μου ζητήθηκε όμως να εκφράσω κάποιες σκέψεις, σχετικά μ' ένα θέμα που τα τελευταία 40 χρόνια τού αφιέρωσα τον περισσότερο χρόνο από οποιοδήποτε άλλο: Πώς μπορούν οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές να σχεδιάσουν μόνοι τους, με τον καλύτερο τρόπο, τις δικές τους, αλληλοσχετιζόμενες οικονομικές δραστηριότητες;   Με ρωτάνε συχνά, όπως είμαι σίγουρος και πολλούς από εσάς, γιατί πιστεύω ότι αυτό είναι δυνατό. Υπό το φως της ανθεκτικότητας του παγκόσμιου καπιταλισμού και κάτω από τη σκιά της αποτυχίας όλων των αποκαλούμενων «σοσιαλιστικών» οικονομιών του 20ου αιώνα να εφαρμόσουν οποιαδήποτε εργατική αυτοδιαχείριση, έστω και κάτι παραπλήσιο, γιατί εγώ συνεχίζω να πιστεύω πως υπάρχει εναλλακτική οδός στο σύστημα αγοράς και στον σχεδιασμό των ελίτ; Οι ελευθεριακοί σοσιαλιστές απαντάνε στην ερώτηση αυτή με διαφορετικούς τρόπους: (1) Κάποιοι, υποστηρίζουν πως η παρόρμηση για αυτοδιαχείριση εκδηλώθηκε μόνη της σε κάθε επαναστατικό κίνημα και πάντοτε καταπνίγηκε βιαίως. Αν και αληθές, διστάζω να αποδεχθώ την συγκεκριμένη επιχειρηματολογία καθώς, ακόμη κι αν υπάρχει συνεχώς μια τάση για αυτοδιαχείριση όταν καταρρέουν αυταρχικά οικονομικά καθεστώτα, αυτό δεν αποδεικνύει πως όταν δεν υφίσταται καταστολή η τάση αυτή είναι σταθερή – το οποίο αποτελεί, στην ουσία, την άποψη των συνομιλητών μας. Εξάλλου, οι διαμάχες για τη δύναμη αυτής της τάσης αυτοδιαχείρισης και της ισχύος της καταστολής σε συγκεκριμένες ιστορικές καμπές, περιορίζονται γρήγορα σε συζητήσεις για τα διαπιστευτήρια των ιστορικών. (2) Άλλοι τονίζουν πως η ικανότητα και η επιθυμία για οικονομική αυτοδιαχείριση είναι μία μόνο συνιστώσα μιας πιο γενικής προσπάθειας του ανθρώπου για ελευθερία, στοιχεία της οποίας υπάρχουν άφθονα σ' όλη την ανθρώπινη ιστορία. Χρησιμοποιώντας συχνά αυτήν την επιχειρηματολογία, την επεκτείνω επισημαίνοντας πως η αντίθετη άποψη –ότι δηλαδή εμείς οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά τόσο ανίκανοι που δεν μπορούμε να έχουμε έναν συνειδητά αποτελεσματικό και δίκαιο συντονισμό των οικονομικών μας σχέσεων– θα μπορούσε να γίνει ένας βολικός μύθος για τις ελίτ που επιδιώκουν να μας οδηγήσουν σε διάσπαση. (3) Τέλος, πολλοί που έχουν ξεπεράσει τις θεμελιώδεις αντιλήψεις για τις δυνατότητες του ανθρώπου και γίνανε πιο οικείοι με την πραγματική ιστορία του ελευθεριακού σοσιαλισμού, ισχυρίζονται πως αυτό είναι δυνατό να συμβεί αφού έχει γίνει ήδη μία φορά. Εφαρμόστηκε στην Ισπανία, όπου ισχυρές οργανώσεις ελευθεριακού σοσιαλισμού, με πιο σημαντική τη CNT, δημιούργησαν μια οικονομία διαχειριζόμενη από τους εργαζόμενους, που λειτούργησε αρκετά καλά δεδομένων των συνθηκών, από το 1936 μέχρι το 1939, όταν και καταπνίγηκε στρατιωτικά από τη σφοδρή επίθεση του ευρωπαϊκού φασισμού.   Η τελευταία άποψη έχει μεγάλη βαρύτητα στις συζητήσεις μ' αυτούς που είναι λιγότερο αισιόδοξοι για τις ανθρώπινες δυνατότητες και διστάζουν να πιστέψουν σε οτιδήποτε, εάν αυτό δεν έχει συμβεί στο παρελθόν. Επειδή αρκετοί που μου θέτουν την ερώτηση εμπίπτουν στην παραπάνω κατηγορία, έχω συγκεντρώσει στο πέρασμα των χρόνων πολλές πληροφορίες σχετικά με την Ισπανική Επανάσταση (ως ερασιτέχνης), έτσι ώστε να μπορώ να αναπτύξω το επιχείρημα αυτό με καλά αποτελέσματα. Αλλά εδώ, μεταξύ φίλων που έχουν πολύ περισσότερες ιστορικές γνώσεις από εμένα, τολμώ να εκφράσω μερικές ανησυχίες.   Τα πρώτα χρόνια οποιασδήποτε επανάστασης είναι ιδιαίτερα και δύσκολα. Η αισιοδοξία και ο ενθουσιασμός είναι σε ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα. Εμφανίζονται χειροπιαστές δυσκολίες και κίνδυνοι, που αναδύονται παρά την έκρηξη αλληλεγγύης ακόμη και σε μη επαναστατικές καταστάσεις, όπως στην πρόσφατη τραγωδία της Αϊτής. Και νομίζω πως είναι σίγουρο ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες ήταν ιδιαίτερα ισχυροί στην Ισπανία στο βραχύ διάστημα των τριών χρόνων. Θα μπορούσε η οικονομία να συνέχιζε τη λειτουργία της τόσο καλά όσο και το 1936-1939, εάν ο Φράνκο είχε ηττηθεί; Υπήρχαν, κατά τη διάρκεια των χρόνων του πολέμου, δίκαιοι, απλοί και προφανείς οικονομικοί στόχοι; Εφοδιασμός των στρατευμάτων με όπλα, πυρομαχικά και ρουχισμό. Τροφοδότηση των κομμούνων με τις απαραίτητες πρώτες ύλες για τις καλλιέργειες. Παροχή τροφής στις γειτονιές των πόλεων. Με άλλα λόγια, θέτοντας απλές προτεραιότητες ο συντονισμός μεταξύ των παραγωγών και των καταναλωτών είναι ευκολότερο να επιτευχθεί σε περιόδους πολεμικών θυσιών και γίνεται πιο πρόθυμα αποδεκτός. Όμως, θα μπορούσαν οι διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν στη διάρκεια του πολέμου για το σχεδιασμό των σχέσεων μεταξύ των διαφόρων εργοστασίων, αγροτικών κομμούνων και γειτονιών των πόλεων, να συνεχίσουν να λειτουργούν εξίσου καλά όταν οι στόχοι και οι προτεραιότητες γίνουν πιο πολύπλοκοι και λιγότερο εμφανείς και αφού έχει καταλαγιάσει το επαναστατικό πάθος; Με άλλα λόγια, ισχύει άραγε ότι όλες οι βασικές συνιστώσες του τρόπου σχεδίασης μιας αυτοδιαχειριζόμενης οικονομίας μπορούν να βρεθούν στις πρακτικές που ακολούθησαν αυτοί οι επαναστατημένοι σύντροφοι που έμειναν στην Ιστορία; Ή μήπως υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που λείπουν και που οι ελευθεριακοί σοσιαλιστές καλά θα κάνουν να συνεχίσουν να εξερευνούν;   Φυσικά, θα είχαμε μάθει περισσότερα από όσα γνωρίζουμε εάν η ισπανική επανάσταση δεν είχε καταπνιγεί. Και ίσως να υπάρχουν καλύτεροι τρόποι για να διατυπώσω την ερώτηση μου: Υπάρχει κάτι που να έχουμε μάθει μετά το 1939 σχετικά με τη διαχείριση μιας οικονομίας, το οποίο να εκμεταλλευτούν οι σύντροφοι της CNT για να λύσουν προβλήματα που δεν έχουν ακόμη απαντηθεί; Ή, αλλιώς, πώς θα οργάνωναν σήμερα την ισπανική οικονομία οι σύντροφοι της CNT, εάν τους δινόταν η ευκαιρία;   Κατά την άποψη μου, είναι πασιφανές το πώς πρέπει να οργανωθεί ο σχεδιασμός μιας πολυσυλλεκτικής και δημοκρατικής οικονομίας.[1] Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι πολλοί υπέρμαχοι του δημοκρατικού σχεδιασμού από τους εργάτες και τους καταναλωτές αγνοούν τις ατέλειες των ιδεών τους, όσον αφορά το πώς μπορεί να πραγματοποιηθεί αυτό. Αυτή η προταγματική αδυναμία, νομίζω ότι προέρχεται από δύο αδύνατα σημεία της κλασσικής αριστερής οπτικής σχετικά με το δημοκρατικό σχεδιασμό. Το παραδοσιακό σοσιαλιστικό όραμα του δημοκρατικού σχεδιασμού δεν ικανοποιεί την ανάγκη να έχουν οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων και  οι καταναλωτές των γειτονιών έναν υψηλό βαθμό αυτονομίας. Από την άλλη μεριά, τα αναρχικά οράματα δεν ασχολούνται με την ανάγκη προσεκτικής σχεδίασης των διαδικασιών που θα χρησιμοποιήσουν οι εργαζόμενοι και οι καταναλωτές –που πρέπει να είναι σε κάποιους τομείς αυτόνομοι και σε κάποιους όχι– για να οργανώσουν με τρόπο ακριβοδίκαιο και αποτελεσματικό τις αλληλοσυνδεόμενες δραστηριότητές τους. Δυστυχώς, ως επαγγελματίας οικονομολόγος, οφείλω να πω ότι το μεγαλύτερο κομμάτι της συζήτησης στην Αριστερά για τον τρόπο συλλογικής αυτοδιαχείρισης της οικονομίας είναι… πώς να το πω χωρίς να φανώ αγενής… είναι απλοϊκή και κακό-πληροφορημένη, πιστή σε άκαμπτα δόγματα αλλά ελλειμματική όσον αφορά τις χειροπιαστές λύσεις των πραγματικών προβλημάτων.   Μετάφραση: Γιώργος Δράκος   Ο Ρόμπιν Χάνελ είναι διδάκτορας Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Πόρτλαντ. Τα τελευταία σαράντα χρόνια συμμετείχε σε πολλά κοινωνικά κινήματα και οργανώσεις, όπως παλιότερα στο φοιτητικό κίνημα ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ και σήμερα στο Πράσινο κίνημα των ΗΠΑ. Το 1991, ενώ κατέρρεε το σοβιετικό μπλοκ και ο καπιταλισμός θριάμβευε, ο Ρόμπιν Χάνελ μαζί με τον Μάικλ Άλμπερτ δημοσίευαν το έργο τους για τη Συμμετοχική  Οικονομία, ένα μοντέλο οικονομίας βασισμένο στη συμμετοχική δημοκρατία και σε ένα δίκτυο συμβουλίων παραγωγής και κατανάλωσης, που προτάθηκε ως εναλλακτικό απέναντι στο σύγχρονο καπιταλισμό, το συγκεντρωτικό κρατικό σοσιαλισμό και το σοσιαλισμό των αγορών.                 [1] Στο κύριο μέρος της ομιλίας του ο Ρόμπιν Χάνελ αναλύει διεξοδικά τους θεσμούς και τις αρχές ενός συμμετοχικού σχεδιασμού των δραστηριοτήτων παραγωγών και καταναλωτών μιας αυτοδιαχειριζόμενης οικονομίας. http://www.zcommunications.org/anarchist-planning-for-twenty-first-century-economies-a-proposal-by-robin-hahnel Οι χώρες της Βαλτικής δείχνουν το μέλλον της Ελλάδας, εάν αυτή ακολουθήσει τις συμβουλές της ΕΕ/ΔΝΤ Μαρκ Βάισμπροτ   Όπως έχω γράψει και παλιότερα, η Λετονία έχει βιώσει τα δύο χειρότερα χρόνια οικονομικής ύφεσης της ιστορίας της, χάνοντας πάνω από το 25% του ΑΕΠ της. Σύμφωνα με το πρόγραμμα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) προβλέπεται περαιτέρω συρρίκνωση για το πρώτο εξάμηνο αυτού του έτους, πριν ξεκινήσει μια αργή ανάκαμψη, η οποία όμως το 2015 –εννέα χρόνια αργότερα–  δεν θα έχει φτάσει ούτε καν στα επίπεδα παραγωγής του 2006. Με 22% ανεργία, κατακόρυφη άνοδο της μετανάστευσης και περικοπές στη χρηματοδότηση της παιδείας που θα προκαλέσει μακροπρόθεσμες ζημιές, το κοινωνικό κόστος αυτής της τροχιάς είναι εξαιρετικά υψηλό. Η κυβέρνηση, διατηρώντας σταθερή τη συναλλαγματική ισοτιμία με το ευρώ, εξανεμίζει την δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος που θα βελτίωνε το εμπορικό ισοζύγιο δίνοντας έτσι ώθηση στην ανάπτυξη. Ακόμα πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι η διατήρηση της ισοτιμίας σημαίνει πως η Λετονία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές ευρείας οικονομικής ανάπτυξης ώστε να βγει από την ύφεση. (Οι Ηνωμένες Πολιτείες τις έχουν χρησιμοποιήσει και τις δύο: με τα φορολογικά κίνητρα και το μηδενισμό σχεδόν των επιτοκίων, αποκόμισε πάνω από 1.5 τρισεκατομμύρια δολάρια από την αρχή της ύφεσης). Κάποιοι που πιστεύουν πως το να κάνεις το αντίθετο από αυτό που κάνουν τα πλούσια κράτη μπορεί να αποδώσει και παρουσιάζουν ως επιτυχημένη την ιστορία της γειτονικής Εσθονίας. Η Εσθονία, διατήρησε την συναλλαγματική ισοτιμία της με το ευρώ και, όπως η Λετονία, προσπάθησε να εφαρμόσει μια «εσωτερική υποτίμηση». Με άλλα λόγια, μείωση των μισθών και των τιμών εν μέσω βαθιάς ύφεσης και υψηλής ανεργίας (pro-cyclical policies: αυτές που συμφωνούν με τις κυκλικές τάσεις της οικονομίας· στόχος τους είναι να αναπτύσσουν την οικονομία όταν αυτή είναι σε άνοδο και να την περιορίζουν όταν είναι σε ύφεση, ΣτΜ). Θεωρητικά, αυτό θα επιτρέψει στην οικονομία να γίνει ξανά ανταγωνιστική παρόλο που η (ονομαστική) συναλλαγματική ισοτιμία θα παραμένει σταθερή. Το κόστος όμως για την Εσθονία είναι τόσο υψηλό όσο σχεδόν και της Λετονίας. Η οικονομία συρρικνώθηκε σχεδόν κατά 20%. Η ανεργία εκτοξεύτηκε από το 2%, που περίπου ήταν, στο 15.5%. Και η ανάκαμψη αναμένεται να είναι επώδυνα αργή: τα σχέδια του ΔΝΤ προβλέπουν ανάπτυξη μόλις 0.8% για αυτόν τον χρόνο. Το εκπληκτικό είναι πως σύμφωνα με το πρόγραμμα το 2015 η Εσθονία αναμένεται να είναι λιγότερο εύπορη από ότι ήταν το 2007. Αυτό είναι ένα τεράστιο κόστος με όρους απώλειας της πραγματικής και της εν δυνάμει παραγωγής, επιπλέον του κοινωνικού κόστους που σχετίζεται με την υψηλή και μακροπρόθεσμη ανεργία που θα συνοδεύει την αργή αυτή ανάκαμψη. Και παρά την οικονομική συμπίεση και τη ραγδαία πτώση των μισθών, στο τέλος του χρόνου η πραγματική σταθμισμένη συναλλαγματική ισοτιμία της Εσθονίας ήταν ίδια με αυτή στις αρχές του 2008 – με άλλα λόγια δεν επιτελέστηκε καμία «εσωτερική υποτίμηση». Παρ' όλα αυτά, η Εσθονία προβάλλεται ως ένα θετικό παράδειγμα και χρησιμοποιείται ακόμη και στην επιχειρηματολογία εναντίον των οικονομολόγων που έχουν ασκήσει κριτική στις πολιτικές της Λετονίας. Ο λόγος γι' αυτό είναι πως η Εσθονία δεν είχε τα διογκωμένα προβλήματα ελλείμματος και χρέους που είχε η Λετονία όταν άρχισε η ύφεση. Το δημόσιο χρέος της, 7% του ΑΕΠ, είναι ένα μόνο μικρό κομμάτι του 79% που είναι ο μέσος όρος της ΕΕ, και το έλλειμμα του προϋπολογισμού της για το 2009 ήταν μόλις 1.7% του ΑΕΠ της. Επομένως, βρίσκεται στο δρόμο για να γίνει μέλος της ζώνης του ευρώ και πιθανότητα θα το υιοθετήσει ως νόμισμα στις αρχές του επόμενου χρόνου. Πώς κατάφερε η Εσθονία να αποφύγει μια μεγάλη άνοδο του χρέους της κατά τη διάρκεια αυτής της σοβαρής ύφεσης; Πρώτον, η κυβέρνηση είχε συσσωρεύσει κεφάλαια κατά τη φάση της ανάπτυξης, τα οποία ανέρχονται περίπου στο 12% του ΑΕΠ και επίσης είχε πλεονασματικό προϋπολογισμό όταν την χτύπησε η κρίση.  Παράλληλα, έλαβε αρκετές επιχορηγήσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση: το ΔΝΤ σχεδιάζει για το 2010 επιχορηγήσεις τεραστίου ύψους, 8.3% του ΑΕΠ, ενώ ήδη τον προηγούμενο χρόνο δόθηκαν 6.7% του ΑΕΠ. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν προσφέρθηκε καμία χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από το ΔΝΤ. Το σχέδιο τους για την Ελλάδα έχει μόνο πόνο και τιμωρία. Και με ένα δημόσιο χρέος της τάξης του 115% του ΑΕΠ και έλλειμμα προϋπολογισμού 13.6%, η Ελλάδα θα αναγκαστεί να κάνει μειώσεις δαπανών, οι οποίες όχι μόνο θα έχουν δραστικές κοινωνικές συνέπειες, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο πως θα βουτήξουν τη χώρα ακόμη πιο βαθιά στην ύφεση. Είναι ένα τρένο που έχει πάρει λάθος κατεύθυνση και από τη στιγμή που πάρει την κατηφόρα κανένας δεν μπορεί να μας πει ποιο θα είναι το τέλος. Η Ελλάδα – όπως η Λετονία και η Εσθονία – θα είναι στο έλεος εξωτερικών παραγόντων για να σωθεί η οικονομία της. Μια γρήγορη και γενναία χρηματοδότηση στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης –την οποία κανείς δεν σχεδιάζει– θα μπορούσε να βγάλει τις χώρες αυτές από την οικονομική κρίση δίνοντας μεγάλη ώθηση στις εξαγωγές τους και στις εισαγωγές κεφαλαίων, όπως στα χρόνια των ψευδαισθήσεων. Ή μάλλον όχι: οι τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης έχουν ακόμη εκατοντάδες δισεκατομμύρια επισφαλών δανείων που δόθηκαν στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη τα χρόνια των ψευδαισθήσεων. Κάποιοι μεγαλόσχημοι μπορούν να εφησυχάσουν πως αυτό έχει μειώσει την περιφερειακή ανάπτυξη ακόμη χαμηλότερα από την αργή ανάκαμψη που προγραμματίζεται για την Ευρωζώνη. Η Γερμανία, που στήριξε όλη  την ανάπτυξή της από το 2002 έως το 2007 στις εξαγωγές, θα μπορεί να συνεχίσει να απορροφά τα περιφερειακά εμπορικά οφέλη της ανάκαμψης της Ευρωζώνης αλλά και/ή του κόσμου. Ανεξάρτητα από το πώς θα τις προσεγγίσεις, αυτές οι βάναυσες πολιτικές λιτότητας του 19ου αιώνα δεν έχουν καμία λογική. Είναι εξαιρετικά άδικες, τοποθετώντας όλο το βάρος της προσαρμογής πάνω στους φτωχούς και στους εργαζόμενους. Δεν θα ευχόμουν την «επιτυχία» της Εσθονίας σε κανέναν πληθυσμό, απλά και μόνο επειδή αποφύγανε την αύξηση του χρέους τους και έχουν πάρει πορεία σύγκλισης για να μπούνε στο ευρώ. Μπορεί τελικά να ανακαλύψουν, όπως η Ελλάδα –καθώς επίσης και η Ισπανία, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ιταλία– πως το κόστος υιοθέτησης ενός υπερτιμημένου σε σχέση με το επίπεδο παραγωγικότητας της χώρας νομίσματος, είναι πιθανώς αρκετά υψηλό τελικά, ακόμη και μετά από την ενδεχόμενη ανάκαμψη της οικονομίας τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΔΝΤ έχουν τα χρήματα και την ικανότητα να στήσουν μηχανισμούς ανάκαμψης, που να βασίζονται σε «counter-cyclical» πολιτικές (αυτές που κινούνται αντίθετα με τις κυκλικές τάσεις της οικονομίας· στόχος τους είναι να περιορίζουν την οικονομία όταν αυτή είναι σε άνοδο και να της δίνουν ώθηση όταν είναι σε ύφεση, ΣτΜ), τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες της Βαλτικής. Εάν αυτό περιλαμβάνει αναδιάρθρωση του χρέους, ας είναι. Καμία κυβέρνηση δεν πρέπει να δέχεται πολιτικές που να έχουν ως στόχο την αφαίμαξη της οικονομίας της για κάποιο απροσδιόριστο χρονικό διάστημα πριν μπορέσει αυτή να ανακάμψει.   Μετάφραση: Γιώργος Δράκος