«ΟΡΑΜΑΤΙΖΟΜΕΝΟΙ ΞΑΝΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ» Δημήτρης Κωνσταντίνου Η οικονομική κρίση είναι μόνιμο φαινόμενο στις καπιταλιστικές κοινωνίες για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί εκείνοι που δεν διαθέτουν κεφάλαια ούτε διαπραγματευτική δύναμη τελούν μονίμως σε κρίση και, δεύτερον, γιατί οι περίοδοι όξυνσης της κρίσης, στις οποίες επηρεάζονται ακόμη και οι βολεμένοι, εμφανίζονται με μόνιμη περιοδικότητα προκειμένου να δημιουργείται χώρος, ή αλλιώς καμένη γη, για να μπορέσουν και πάλι να ξεκινήσουν το όργωμα οι μηχανές της αέναης ανάπτυξης. Οι κάθε είδους σοσιαλδημοκρατικές μεταρρυθμίσεις βελτιώνουν πάντα πρόσκαιρα και επιφανειακά τις συνθήκες και ποτέ δεν λύνουν ριζικά τα προβλήματα, αφού υποτάσσονται στο κυρίαρχο οικονομικό μοντέλο που από τη φύση του τα δημιουργεί. Όσο αντιμαρξιστές κι αν είμαστε δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε, ειδικά στην εποχή του καπιταλισμού, τον κεντρικό ρόλο που παίζουν στη ζωή μας οι θεσμοί που διέπουν την παραγωγή και την κατανάλωση των κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών. Αν θέλουμε ν' αλλάξουμε τη ζωή μας, πρέπει ν' αλλάξουμε τους θεσμούς και τις αρχές στις οποίες βασίζεται η οικονομία μας. Προς την κατεύθυνση αυτή κινήθηκαν πολλές προσπάθειες ανά τον κόσμο, οι οποίες, όμως, παρέμειναν αποσπασματικές. Σε κάθε περίπτωση, το κυρίαρχο μοντέλο οικονομίας έχει πάντα ένα σπουδαίο πλεονέκτημα: Κυριαρχεί· όχι μόνο με την πλύση εγκεφάλου των ανθρώπων που βολεύονται στην ασφάλεια μιας βιωμένης πραγματικότητας, αλλά και με τη δύναμη των όπλων. Και αυτό είναι που κάνει το έργο της «ανατροπής» τόσο δύσκολο. Πάντως, πριν πάρουμε τα όπλα πρέπει πρώτα να κάνουμε κάποια άλλα βασικά βήματα: Να οραματιστούμε το διαφορετικό και να το σχηματοποιήσουμε. Προς την κατεύθυνση αυτή, η Συμμετοχική Οικονομία ή Πάρεκον των Μάικλ Άλμπερτ και Ρόμπιν Χάνελ είναι ένας συγκερασμός ριζοσπαστικών προτάσεων του παρελθόντος, μια πιο λεπτομερής και συγκροτημένη επαναδιατύπωση του προτάγματος του συμβουλιακού σοσιαλισμού, η οποία, ωστόσο, αφήνει αναπάντητα ορισμένα ερωτήματα. Λίγο πριν το φεστιβάλ της Βαβυλωνίας, πέρυσι το Μάη, ξεκίνησε με πρωτοβουλία του δικτύου ΖΝΕΤ μια παγκόσμια προσπάθεια που ονομάστηκε «Reimagining Society Project» («Οραματιζόμενοι ξανά την κοινωνία»), στην οποία κλήθηκε να συμμετέχει και ο υπογράφων. (http://www.zcommunications.org/zparecon/reimaginingsociety.htm) Αφορμή της προσπάθειας στάθηκε ένα άρθρο του Μπιλ Φλέτσερ και της Μπάρμπαρα Ερενράιχ στο περιοδικό «The Nation», όπου οι συγγραφείς έκαναν έκκληση για σύνθεση ενός νέου κοινού διεθνούς προτάγματος για την κοινωνία και μιας νέας κοινής στρατηγικής. Σήμερα ο αριθμός των ανθρώπων, απ' ολόκληρο τον κόσμο, που συμμετέχουν στην προσπάθεια αυτή αγγίζει τους 350 και μεταξύ αυτών βρίσκονται προσωπικότητες όπως ο Νόαμ Τσόμσκι, η Ναόμι Κλάιν, ο Τζον Πίλτζερ, η Βαντάνα Σίβα, ο Μάικλ Άλμπερτ και άλλοι. Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής οι συμμετέχοντες συμβάλλουν με ένα εισαγωγικό κείμενο που εντάσσεται στη θεματική «Όραμα & Στρατηγική», σχολιάζουν τα κείμενα των υπολοίπων και σκοπεύουν να καταλήξουν σε ένα κοινό πρόταγμα και μια κοινή στρατηγική. Στον τομέα της οικονομίας την παράσταση έκλεψε το μοντέλο της συμμετοχικής οικονομίας. Μέσα από τη διαδικασία της ανταλλαγής απόψεων κατατέθηκαν ερωτήματα και ήρθαν στην επιφάνεια τα τρωτά σημεία αυτού του κατά τ' άλλα συμπαγούς οικονομικού μοντέλου. Πιο συγκεκριμένα, στο Πάρεκον προβλέπεται η ανταμοιβή μόνο της κοινωνικά ωφέλιμης εργασίας των ανθρώπων αναλογικά με τη διάρκεια, την ένταση και τη δυσκολία των συνθηκών εργασίας. Ιδανικό. Η πραγματικότητα, όμως, μας προσγειώνει. Θα είναι ποτέ δυνατό να μετρήσουμε την ένταση της εργασίας; Θα δυσκολευτούμε πολύ να συγκρίνουμε ακόμη και το βαθμό δυσκολίας μεταξύ διαφορετικών τύπων εργασίας. Η εμπειρία από ανάλογες κολλεκτίβες αυτό δείχνει. Κάθε φορά το αποτέλεσμα ήταν η ομογενοποίηση της αμοιβής. Εκεί κατέληξε και η προσπάθεια του εκδοτικού οίκου South End Press, που ίδρυσε ο ίδιος ο Μάικλ Άλμπερτ μαζί με άλλους. «Όλοι ανταμείβονταν με ένα χαμηλό μισθό, τον ίδιο χαμηλό μισθό – και αν εργαζόσουν περισσότερο ή σκληρότερα από τον ήδη υψηλό μέσο όρο – και συνήθως αυτό γινόταν – δεν αμειβόσουν περισσότερο», σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου. Επομένως, εκκρεμεί να ανακαλύψουμε έναν τρόπο να μετράμε την ένταση της εργασίας και το βαθμό δυσκολίας της (εντός ενός εργασιακού χώρου και μεταξύ διαφορετικών), ο οποίος να είναι ρεαλιστικός και να μη θυμίζει δυστοπίες τύπου Σοβιετικής Ένωσης, «1984» ή «Εμείς» (μυθιστόρημα του Ευγένιου Ζαμιάτιν). Σε αντίθετη περίπτωση, θα πρέπει να συμβιβαστούμε και να αφαιρέσουμε τα κριτήρια αυτά από το μοντέλο ανταμοιβής, όπως έκανε το 1957 ο Κορνήλιος Καστοριάδης προτείνοντας εξισωμένους μισθούς στο δικό του όραμα της σοσιαλιστικής οικονομίας. (Paul Cardan: WORKERS' COUNCILS AND THE ECONOMICS OF SELF-MANAGED SOCIETY, «Socialism or Barbarism», No. 22)
Όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων στο Πάρεκον, ο καθένας έχει δικαίωμα να συμμετέχει ανάλογα με το βαθμό που επηρεάζεται από την κάθε απόφαση. Εφόσον το κριτήριο αυτό επεκτείνεται – και λογικά θα έπρεπε – στις γενικότερες πολιτικές αποφάσεις της κοινωνίας γεννάται το ερώτημα πώς θα καθορίσουμε ποιος έχει δικαίωμα συμμετοχής στη λήψη μιας συγκεκριμένης απόφασης. (Ας αναλογιστούμε το παράδειγμα κατασκευής ή μη ενός φράγματος σε μια απομακρυσμένη περιοχή που λέγεται Μεσοχώρα). Υποπτεύομαι ότι σ' αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η ύπαρξη ενός συμβουλίου που θα καθορίζει ποιος θ' αποφασίζει. Οπωσδήποτε αυτό είναι ένα κενό σημείο του συμμετοχικού προτάγματος που χρήζει επεξεργασίας. Ο Μάικλ Άλμπερτ απαντώντας σε ερώτηση για την ύπαρξη και διαχείριση του ανταγωνισμού μεταξύ διαφορετικών οικονομικών τομέων αναφέρει ότι «στο Πάρεκον δεν υπάρχει αυτό το πράγμα». Κι όμως, είναι αδύνατο να ξεφορτωθούμε τον ανταγωνισμό και ίσως δεν θα έπρεπε. Αυτό που χρειάζεται είναι να τον αναγνωρίσουμε και να διαθέτουμε δίκαιες συμμετοχικές δομές με τις οποίες θα τον διαχειριστούμε προς όφελος της κοινωνίας. Προφανώς ο ανταγωνισμός δεν θα εκλείψει ποτέ. Στην εποχή ακόμη του έθνους κράτους είμαστε υποχρεωμένοι να μιλάμε με όρους «χωρών». Αν μια χώρα εφαρμόσει το συμμετοχικό μοντέλο, ποιες θα είναι οι σχέσεις της με τον παγκοσμιοποιημένο περίγυρο; Πρέπει να λάβουμε υπόψη (εκτός αν αποδειχθεί αλλιώς ντε φάκτο ή με την εφαρμογή των αποδεκτών οικονομικών μοντέλων) ότι μια συμμετοχική οικονομία δεν θα είναι καπιταλιστικά ανταγωνιστική απέναντι στις πολυεθνικές εταιρίες που παράγουν προϊόντα πληρώνοντας ένα δολάριο την ημέρα σε κινέζους εργάτες. Ωστόσο, δεν μπορούμε μόνο να αγοράζουμε προϊόντα από το εξωτερικό· σίγουρα πρέπει να βρούμε μια λύση στο πρόβλημα αυτό. (Αυτάρκεια, ίσως;) Και δεν είναι καινούργιο. Την ίδια αντίφαση βιώνουν οι Ζαπατίστας που έχουν αναπτύξει τύπου «συμμετοχικές» δομές στις δικές τους κοινότητες, αλλά είναι υποχρεωμένοι να συναλλάσσονται με το αντιδραστικό κράτος που τους παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα. Οργανώνοντας ένα παγκόσμιο δίκτυο που στηρίζεται περισσότερο στην αλληλεγγύη προς το εγχείρημά τους, προσπαθούν να χαράξουν το δύσκολο δρόμο του «μεμονωμένου» μέσα σ' ένα ομοιογενές και εχθρικό παγκόσμιο περιβάλλον. Στο βιβλίο του «Η Πραγμάτωση της Ελπίδας» (εκδόσεις ΚΨΜ), ο Μάικλ Άλμπερτ μιλά για διεθνείς «συμμετοχικούς» οργανισμούς που θα συντονίζουν τις κινήσεις των «χωρών», αλλά αυτό αποτελεί χρονικό άλμα. Πριν απ' όλα, θα πρέπει να επεξεργαστούμε την περίπτωση της εφαρμογής του συμμετοχικού μοντέλου σε μία και μοναδική χώρα μέσα στο εχθρικό, διεθνές περιβάλλον, να δούμε πώς θα λύσουμε τα προβλήματα που θα γεννηθούν από το γεγονός αυτό και μετά να προχωρήσουμε σε σύσταση διεθνών οργανισμών. Παρά τα κενά, το μοντέλο της συμμετοχικής οικονομίας, και κατ' επέκταση της συμμετοχικής κοινωνίας, συνιστά μια συγκροτημένη πρόταση, τόσο επεξεργασμένη στις πρακτικές της λεπτομέρειες που ξεπερνά τους ιστορικούς προδρόμους της και σίγουρα δεν έχει σύγχρονο αντίστοιχο. Ωστόσο, συζητώντας για μοντέλα οικονομίας και προτάγματα, πολλοί θα ισχυριστούν ότι επεμβαίνουμε στις ιδιωτικές λεπτομέρειες του μέλλοντος. Αυτοί ξεχνούν, όμως, ότι η τελειοποίηση ενός μοντέλου απαιτεί εξ ορισμού την επίλυση πιθανών προβλημάτων εκ των προτέρων και ότι χωρίς μπούσουλα, πάντοτε αυτοαναιρούμενο, απλά δεν θα υπάρξει μέλλον, τουλάχιστον όχι μέλλον που θα καθορίζεται από εμάς. Εξάλλου, υπάρχει πάντα η ελπίδα ότι η δημιουργική σκέψη ενός ανθρώπου θα δώσει καλύτερες απαντήσεις στα ίδια ερωτήματα που ταλάνισαν τόσες και τόσες ριζοσπαστικές προσπάθειες του παρελθόντος. Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΕΠΕΤΑΙ ΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ: Φυλακίστηκε το πρώην αφεντικό του κατειλημμένου εργοστασίου του Σικάγο Μπεν Ντανγκλ
Οι εργάτες της βιομηχανίας τράβηξαν το ενδιαφέρον όλου του κόσμου, όταν έκαναν κατάληψη στο εργοστάσιό τους στις 5 Δεκεμβρίου 2008, απαιτώντας τις μισθούς που τους χρωστούσαν. Η κατάληψη τερματίστηκε έξι μέρες αργότερα, όταν η Bank of America και άλλοι δανειστές της βιομηχανίας συμφώνησαν να πληρώσουν στους εργάτες περίπου 2 εκατομμύρια δολάρια που τους όφειλαν. Πρόσφατα, οι εργάτες πέτυχαν κι άλλη νίκη με τη σύλληψη του Γκίλμαν. Ο εισαγγελέας κατηγόρησε τον Γκίλμαν ότι εξαπάτησε τους δανειστές παίρνοντας πάνω από 10 εκατομμύρια δολάρια και στη συνέχεια χρησιμοποίησε χρήματα της εταιρίας για να ξεπληρώσει δικές του οφειλές για δύο πολυτελή αυτοκίνητα· την ίδια στιγμή που οι εργάτες δεν πληρώνονταν τους μισθούς τους. Σύμφωνα με τα αρχεία της δίκης, ο Γκίλμαν έστειλε κρυφά τρία φορτηγά γεμάτα με εξοπλισμό της βιομηχανίας σε ένα άλλο εργοστάσιο στην Αϊόβα, χωρίς τη συναίνεση του συμβουλίου της εταιρίας και των δανειστών. Κατά τύχη, όμως, οι οργανωμένοι εργάτες της βιομηχανίας ακολούθησαν τα φορτηγά και, κατά τη διάρκεια της κατάληψης, εμπόδισαν ορισμένα υψηλόβαθμα στελέχη να μπουν στο εργοστάσιο και να πάρουν έγγραφα, τα οποία τελικά αποτέλεσαν τεκμήρια για τη δικαστική υπόθεση σε βάρος του Γκίλμαν και των άλλων στελεχών. «Ο Γκίλμαν και άλλοι γνώριζαν ότι η εταιρία θα έκλεινε», είπε στους δημοσιογράφους η εισαγγελέας Ανίτα Αλβάρεζ. «Και αντί να εκπληρώσουν τις νόμιμες υποχρεώσεις τους απέναντι στους δανειστές τους και τις ηθικές υποχρεώσεις τους απέναντι στους εργαζόμενους, αυτοί οργάνωσαν μια απάτη για να επωφεληθούν οι ίδιοι». «Εμείς ξέραμε ότι ο Γκίλμαν μας έλεγε ψέματα εδώ και πολύ καιρό, τώρα το έμαθε και ο υπόλοιπος κόσμος», αναφέρει ο Αρμάντο Ρομπλς, πρόεδρος του συνδικάτου των εργατών. «Οι εργάτες υποφέρουν συνεχώς τα πάνδεινα από διεστραμμένα αφεντικά, γι' αυτό η νίκη αυτή ανήκει σ' όλους τους εργάτες». Η σύλληψη του Γκίλμαν είναι ένα από τα επιτεύγματα της δράσης των εργατών της βιομηχανίας Republic. Το φετινό Φεβρουάριο, η εταιρία Serious Materials που κατασκευάζει παράθυρα εξοικονόμησης ενέργειας αγόρασε τη Republic έναντι 145 εκατομυρίων δολαρίων, υποσχόμενη να επαναφέρει τους άνεργους εργάτες πίσω στις δουλειές του. «Ελπίζαμε μια άλλη εταιρία να ανοίξει το εργοστάσιο, από το Δεκέμβριο που κάναμε κατάληψη στο εργοστάσιο», είπε ο Ρομπλς στους Τάιμς της Ν. Υόρκης. Ο Κέβιν Σαράς, διευθύνων σύμβουλος της Serious, έμαθε για την ιστορία των εργατών της βιομηχανίας Republic και οδηγήθηκε στην απόφαση της εξαγοράς. «Είναι πολύ λυπηρό να βλέπουμε μια επιχείρηση που θα μπορούσε να είναι παγκόσμιας εμβέλειας να καταντάει εκεί και να απολύει βίαια όλους τους εργάτες της», είπε. «Είδαμε μια τεράστια ευκαιρία με ένα σπουδαίο εργοστάσιο και σπουδαίους εργάτες». Ένα άλλο στοιχείο που προσέλκυσε τον Σαράς ήταν ότι το 90% του εξοπλισμού βρισκόταν ακόμη εκεί – χάρη στους εργάτες που απέτρεψαν την κλοπή του από τα αφεντικά. Ωστόσο, μόνο δεκαπέντε πρώην εργάτες επαναπροσλήφθηκαν μέχρι τώρα. Σύμφωνα με τη δημοσιογράφο του Σικάγο Κάρι Λίντερσεν, η καθυστέρηση στην πρόσληψη περισσότερων εργατών μπορεί να σχετίζεται με το γεγονός ότι η ομοσπονδιακή προώθηση της «πράσινης» ανάπτυξης εκ μέρους της κυβέρνησης Ομπάμα είναι πιο υποτονική από αυτό που έλπιζαν ορισμένοι παράγοντες. Παρόλα αυτά, η Λίντερσεν σημειώνει ότι οι εργάτες της Republic «ξέρουν ότι δεν μπορούν απλώς να κάθονται και να περιμένουν για την ομοσπονδιακή προώθηση ή να τα κάνει όλα σωστά ο νέος ιδιοκτήτης της βιομηχανίας». Εν των μεταξύ, ο Γκίλμαν βρέθηκε αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη εξαιτίας των ενεργειών των εργατών. Ο Μέλβιν Μακλίν, πρώην εργάτης της βιομηχανίας, άνεργος πατέρας έξι παιδιών, δήλωσε για τη σύλληψη του Γκίλμαν: «Αισθανόμαστε ότι επιτέλους το δίκαιο επικράτησε και ελπίζουμε ότι αυτό είναι η αρχή μιας διαδικασίας κατά την οποία περισσότερα αφεντικά θα λογοδοτούν για τα εγκλήματά τους σε βάρος των εργατών». Ο Benjamin Dangl έγραψε το βιβλίο «Dancing with Dynamite: Social Movements and States in Latin America», (AK Press, 2010). Γράφει στο TowardFreedom.com, ένας ιστότοπος με προοδευτική οπτική για τα παγκόσμια γεγονότα. Email Bendangl@gmail.com Μετάφραση: Δημήτρης Κωνσταντίνου
ο γκάντι σήμερα
Τεντ Γκλικ
[…] Σαν σήμερα[1], πριν 140 χρόνια, στην επαρχία Γκουχαράτ της Ινδίας, γεννήθηκε ο Μοχάντας Γκάντι[2]. Αυτό δεν το έμαθα ούτε από τους New York Times ούτε από το CNN ούτε από κάποια από τις κυρίαρχες πηγές ενημέρωσης. Δεν το έμαθα από προοδευτικά κανάλια ενημέρωσης, αν και είναι πολύ πιθανό ένα ή περισσότερα από αυτά να αναφέρθηκαν σ' αυτό και να μην το αντιλήφθηκα. Για τη γέννηση του Γκάντι έμαθα χτες, όταν προσκλήθηκα να μιλήσω στο Πανεπιστήμιο William Patterson στο βόρειο New Jersey από έναν καθηγητή που οργάνωσε ένα σεμινάριο για την επικαιρότητα του Γκάντι στις μέρες μας. Χάρη στον Μπάρμουρλι Νατραγιάν, διευθυντή του φόρουμ του Γκάντι για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη, πέρασα τις τελευταίες μέρες στοχαζόμενος πάνω σ' αυτό το ζήτημα. Όταν ρωτήθηκα ευθέως στο χτεσινό φόρουμ, αυτό που μου 'ρθε στο μυαλό είναι το εξής: ο Γκάντι είναι σημαντικός και επίκαιρος συνεχώς γιατί δεν ήταν μόνο ο σπουδαίος, αν και όχι τέλειος, αρχηγός του επιτυχούς αγώνα των Ινδών για την ανεξαρτησία τους από την αποικιοκρατική Βρετανία. Είναι σημαντικός γιατί κατάλαβε ότι ήταν απαραίτητο γι' αυτόν προσωπικά, αλλά και για το λαό του, να ακολουθήσουν μια διαδικασία προσωπικής και πολιτισμικής αλλαγής, αν ήθελαν να έχουν μια πιθανότητα πραγματικά διαρκούς, πραγματικά επαναστατικής αλλαγής, με την καλύτερη έννοια του όρου. Ο Γκάντι έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε για να ζήσει μια ζωή που αντανακλούσε τις αξίες της δικαιοσύνης και της αγάπης, που, όπως είχε καταλάβει, ήταν κεντρικές στη διδασκαλία όλων των μεγάλων πνευματικών αρχηγών. Έκανε απεργίες πείνας που στρέφονταν όχι μόνο κατά των Βρετανών αλλά και κατά των δικών του, καλώντας τους τελευταίους να αρνηθούν τη μίμηση της αγγλικής βίας και καταστολής στον αγώνα τους για ανεξαρτησία. «Η απεργία πείνας είναι η πιο ειλικρινής μορφή πνευματικού διαλογισμού». Αυτά είναι τα λόγια του Γκάντι που έχω χρησιμοποιήσει συχνότερα στο πέρασμα των χρόνων. Τα έχω χρησιμοποιήσει γιατί έχω ανακαλύψει την αλήθεια τους, όπως έχω ανακαλύψει και τον πνευματικό διαλογισμό, κατά τη διάρκεια μακρών απεργιών πείνας τις οποίες διοργάνωσα στα πλαίσια εκστρατειών για την απελευθέρωση του Λέοναρντ Πελτιέ[3], εναντίον του πολέμου στο Ιράκ και υπέρ της ανάληψης ισχυρής κυβερνητικής δράσης για την επίλυση της κλιματικής κρίσης. Μια άλλη απεργία πείνας, πολύ κοντά στην πνευματική και πολιτική παράδοση του Γκάντι, θα πραγματοποιηθεί σε ένα περίπου μήνα από σήμερα από την οργάνωση Climate Justice (http://www.climatejusticefast.org). Αυτή είναι μια απεργία πείνας που άρχισε από νέους στην Αυστραλία, την Ευρώπη και αλλού και απευθύνεται ειδικά στους αρχηγούς των κυβερνήσεων του κόσμου, καθώς πλησιάζει η διεθνής συνάντηση της Κοπεγχάγης, στις 7-18 Δεκεμβρίου, όπου θα προσπαθήσουν να συμφωνήσουν σε μια κλιματική συνθήκη ισχυρότερη του Πρωτόκολλου του Κιότο. Όπως έχω γράψει, οι ενδείξεις ότι θα κάνουν αυτό που είναι απαραίτητο δεν είναι καθόλου καλές. Η Άννα Κίναν, νεαρή οικολόγος ακτιβίστρια και μια από τις πρωτεργάτριες της εν λόγω απεργίας πείνας, έγραψε χτες για τον Γκάντι. Άρχισε με ένα του απόφθεγμα ότι «ο κόσμος έχει αρκετά για τις ανάγκες του καθενός, όχι όμως αρκετά για την απληστία του καθενός». Συνέχισε δανειζόμενη ένα ακόμη σπουδαίο απόφθεγμα του Γκάντι: «…κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, η απεργία πείνας είναι το όπλο που έδωσε σ' εμάς ο Θεός για να το χρησιμοποιούμε όταν είμαστε τελείως αβοήθητοι». Σ' ένα μήνα, την τελευταία μέρα της κλιματικής διάσκεψης στη Βαρκελώνη (6 Νοεμβρίου), εγώ και άλλοι ακτιβιστές σε όλον τον κόσμο θα αρχίζουμε την απεργία πείνας του Climate Justice και θα τη συνεχίσουμε μέχρι τη διάσκεψη της Κοπεγχάγης (40 μέρες μόνο με νερό). «Μπορεί η ιδέα της απεργίας πείνας να σοκάρει κάποιους, αλλά είναι μια μη βίαιη, ηθικά πιεστική και ειρηνική πράξη. Είναι ίσως ένας από τους ελάχιστους τύπους πράξεων που έχουμε στη διάθεσή μας και μπορεί να μεταδώσει πραγματικά τη σοβαρότητα της κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, τόσο από τη σκοπιά της ολοκληρωτικής καταστροφής από την ανεξέλεγκτη κλιματική αλλαγή όσο και από τη σκοπιά της ουσιαστικής ευκαιρίας που δίνει η Σύνοδος Κορυφής της Κοπεγχάγης». Γνωρίζω ότι υπάρχουν πολλοί κλιματικοί και προοδευτικοί ακτιβιστές που προβληματίζονται με την ιδέα της απεργίας πείνας. Είναι κρίμα που συμβαίνει αυτό, γιατί έχω καταλάβει πως η απεργία πείνας δεν είναι απλά μία από τις πολλές τακτικές που χρειάζεται να έχουμε στη διάθεσή μας αγωνιζόμενοι για έναν κόσμο βασισμένο στην αγάπη και τη συμπόνια. Η απεργία πείνας είναι μια μορφή πράξης πολύτιμη στην οικοδόμηση της πειθαρχίας του εαυτού μας και της βαθιάς κατανόησης ότι αυτό που πράγματι είναι σημαντικό σ' αυτόν τον κόσμο είναι να μένουμε πιστοί στα υψηλότερά μας ιδανικά. Όταν κάνεις απεργία πείνας για περισσότερες από μερικές μέρες, ιδιαίτερα όταν πίνεις μόνο νερό, πιέζεσαι να σκεφτείς τους λόγους για τους οποίους το κάνεις, για ποιο λόγο βάζεις τον εαυτό σου να περάσει αυτή τη δοκιμασία. Ξοδεύεις χρόνο σκεφτόμενος όλους εκείνους τους ανθρώπους, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, που κάνουν «απεργία πείνας» ακούσια, εξαιτίας μιας άδικης παγκόσμιας αρχής που απαρτίζεται αναλογικά από μια δράκα δισεκατομμυριούχων και πολυδισεκατομμυριούχων. Όταν παίρνεις μέρος σε μια απεργία πείνας που σχετίζεται με το περιβάλλον, σκέφτεσαι τις σχεδόν σίγουρες καταστροφικές ξηρασίες, τους λιμούς και άλλες καταστροφές που θα επηρεάσουν όχι εκατομμύρια αλλά δισεκατομμύρια ανθρώπους αργότερα σ' αυτόν τον αιώνα, αν δεν σταματήσουμε τάχιστα την καύση ορυκτών καυσίμων και τις πρακτικές που καταστρέφουν τη γη. Είναι δύσκολο να μην αισθανθείς απόγνωση όταν αντικρίζεις τη δειλία και την αντίσταση των περισσότερων αρχηγών των κυβερνήσεων του κόσμου στο να πράξουν το αυτονόητο. Είναι εξοργιστικό να ξέρεις ότι μια πραγματικά σοβαρή δέσμευση προς την κατεύθυνση της επανάστασης για καθαρή ενέργεια μπορεί να είναι μια αποφασιστική μεταβολή που θα ανοίξει την πόρτα σε όλες τις πιθανότητες για ένα διαφορετικό μέλλον, καθώς τα κράτη του κόσμου θα συνεργάζονται για να νοικοκυρέψουν το περιβαλλοντικό χάλι που έχει προκαλέσει ο καπιταλισμός. Κατά τον Ντίτριχ Μπονχόφερ, που δολοφονήθηκε επειδή ήταν αρχηγός του γερμανικού αντιναζιστικού κινήματος: «η πραγματική γενναιοδωρία απέναντι στο μέλλον συνίσταται στο να δώσεις τα πάντα στο παρόν». Ναι, ναι, ναι. Τώρα και πάντα.
Ο Ted Glick είναι επικεφαλής του Chesapeake Climate Action Network και μακροχρόνια προοδευτικός ακτιβιστής.
Μετάφραση: Μιχάλης Παπαδόπουλος
[1] Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 3 Οκτωβρίου 2009. [2] Γνωστός ως Μαχάτμα (Μεγάλη Ψυχή) Γκάντι. [3] Ινδιάνος ακτιβιστής που βρίσκεται στη φυλακή από το 1977, ύστερα από μια αμφιλεγόμενη δίκη για τη δολοφονία δύο πρακτόρων του FBI . Μη Θρηνείτε, Βαλκανοποιηθείτε! Ένα Όραμα για τα Βαλκάνια Αντρέι Γκρούμπασιτς Β΄ ΜΕΡΟΣ Έχω ήδη περιγράψει τη βαλκανοποίηση από τα κάτω ως ένα αφήγημα που επιμένει στις κοινωνικές και πολιτικές συγγένειες, καθώς και στα κοινά έθιμα που προκύπτουν από τη διεθνιστική αλληλοβοήθεια και αλληλεγγύη και καταλήγουν σε αυτό που θα μπορούσε να οριστεί ως διεθνιστική αυτοδιάθεση, κάτι που περιορίστηκε στη διάρκεια της ευρω-αποικιοκρατικής εμπλοκής. Στα Βαλκάνια, η πολυκέφαλη Ύδρα έχει το δικό της πολιτικό πρόγραμμα και όραμα. Το όνομα για αυτό το όραμα είναι Βαλκανική Ομοσπονδία. Υπάρχουν δύο κύριες εκδηλώσεις αυτού του προγράμματος, τη μια θα την ονομάσω ομοσπονδιοποίηση από τα πάνω, βασισμένη στην ιδέα των ομοσπονδιοποιημένων σοσιαλιστικών κρατών και την άλλη που βασίζεται στην οριζόντια αρχή μιας «οργανικής κοινοπολιτείας», μιας συγκεκριμένης «κοινότητας κοινοτήτων», την οποία θα ονομάσω ομοσπονδιοποίηση από τα κάτω. Μια από τις πρώτες εκφάνσεις της βαλκανικής ομοσπονδιοποίησης αναφέρεται από έναν έλληνα ιστορικό, τον Λουκή Χασσιώτη, ο οποίος μάς θυμίζει τις προηγούμενες προσπάθειες των βαλκάνιων ριζοσπαστών που, στα 1865, καθιέρωσαν την Ανατολική Δημοκρατική Ομοσπονδία με «το συγκριτικό συνδυασμό δημοκρατικών, σοσιαλιστικών και εθνικών ιδεών». Από εκείνη τη στιγμή και μετά, η ιστορία της βαλκανικής ομοσπονδιοποίησης διίσταται. Μια γραμμή ανάπτυξης θα οδηγήσει σε καθιερωμένες πολιτικές και πολιτιστικές ελίτ των βαλκανικών κρατών που ήταν πάντοτε δεκτικά στις ιδέες της ομοσπονδιοποίησης. Ο Χασσιώτης γράφει ότι «συντηρητικοί και φιλελεύθεροι πολιτικοί, ακόμα και βασιλιάδες (όπως ο Βασιλιάς Όθωνας στην Ελλάδα και ο Μίλαν Ομπρένοβιτς στη Σερβία) παρουσιάστηκαν παροδικά και τυχαία ως υποστηρικτές κάποιου είδους ομοσπονδίας». Ομοίως, η ομοσπονδιοποίηση από τα πάνω εκφράστηκε στις πολιτικές των κομμουνιστικών κομμάτων. Σχεδόν όλα τα κομμουνιστικά κόμματα πριν τον πόλεμο είχαν μια βαλκανική ομοσπονδία (μια ομοσπονδία σοσιαλιστικών κρατών) ως ένα μέρος, ή ακόμα και ως θεμέλια λίθο, των αντίστοιχων προγραμμάτων τους. Σε αυτό το ύφος, οι πιο σημαντικές ομοσπονδιακές προσπάθειες μπορούν να βρεθούν στα Βαλκανικά Συνέδρια κατά τη μεσοπολεμική περίοδο και στα ομοσπονδιακά σχέδια του Τίτο αμέσως μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπάρχει μια άλλη, πολύ πιο ενδιαφέρουσα πορεία που θα μπορούσαμε να παρακολουθήσουμε σχετικά με τη βαλκανική ομοσπονδιοποίηση. Είναι επίσης γνωστό ότι πολλοί αναρχικοί συμμετείχαν στις εξεγέρσεις της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και της Βουλγαρίας (1875-78). Ο Μαλατέστα δεν κατάφερε να μπει στη Βοσνία, αλλά ο σύντροφός του, ο Στέπνιακ, τα κατάφερε και μας κληροδότησε μια σημαντική μαρτυρία για τον αγώνα ενάντια στους Οθωμανούς. Επίσης, γράφει ο Χασσιώτης, «σοσιαλιστές συμμετείχαν στο κίνημα για την αυτονομία της Μακεδονίας ("Βαρκάρηδες", Επαναστατική Μακεδονική Οργάνωση), όπως επίσης στις αντι-οθωμανικές εξεγέρσεις στην Κρήτη, ακόμα και στον διακρατικό ελληνοτουρκικό πόλεμο στα 1897». Ορισμένοι από τους αντιεξουσιαστές σοσιαλιστές, όπως ο Σβέτοζαρ Μάρκοβιτς ή Μπότεφ, υποστήριξαν μια βαλκανική ομοσπονδία από τα κάτω, μια α-κρατική ομοσπονδία που θα αυτοθεσμιζόταν ως αποτέλεσμα κοινωνικών επαναστάσεων και όχι διακρατικών συμφωνιών και θα βασιζόταν στη συνομοσπονδιακή οργάνωση των παραδοσιακών νότιων σλαβικών αγροτικών κοινοτήτων. Στην αναρχική εφημερίδα «Νέον Φως» από τον Πύργο διαβάζουμε σε ένα άρθρο για την Κρήτη, ότι «εμείς, οι επαναστάτες του μέλλοντος, δεν πρέπει να είμαστε πατριώτες και θρησκευόμενοι επαναστάτες, θα πρέπει να είμαστε κοινωνικοί και διεθνιστές επαναστάτες. Οι μόνοι μας εχθροί είναι οι οικονομικοί και εξουσιαστικοί τύραννοι κάθε θρησκείας. Αρκετά με τους αγώνες για σημαίες και σύμβολα. Ήρθε η ώρα να πολεμήσουμε για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ελευθερία γενικά». Αυτές οι γραμμές των ελλήνων αναρχικών σχεδόν ξεχάστηκαν μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά το ίδιο συνέβη και με την υλοποίηση της ομοσπονδιοποίησης από τα πάνω, αφού ο Ψυχρός Πόλεμος και η διάλυση της συμμαχίας Στάλιν-Τίτο και τελικά η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας μετέτρεψαν την ιδέα σε κάτι πρακτικά αδύνατο. Σήμερα, μετά τη φρίκη του γραφειοκρατικού σοσιαλισμού, μετά από πολλά επεισόδια εθνικιστικής βίας, στα συντρίμμια του ευρωκεντρικού νεοφιλελευθερισμού, θεωρώ ότι είναι καίριο σημείο η αναβίωση της οριζόντιας ομοσπονδιοποίησης. Έχουμε στα χέρια μας μια μακρά και υπέροχη παράδοση. Πριν κατηγορηθώ ότι παρουσιάζω με γλαφυρά χρώματα αυτή την άποψη, θα πρέπει να προσθέσω μια άλλη οδυνηρή διχοτομία που καταγράφηκε στην ιστορία της χερσονήσου, αυτή ανάμεσα στον εθνικισμό και στην τοπική διεθνιστική αυτοδιάθεση. Η ιστορία των Βαλκανίων δεν είναι μόνο μια ιστορία διεθνιστικής συνεργασίας. Είναι επίσης και μια αιματοβαμμένη ιστορία εθνικιστικών βαρβαροτήτων για τις οποίες είμαστε συνυπεύθυνοι. Ίσως όχι περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη και όχι χωρίς την ετερογενή υποστήριξη, αλλά παρ' όλα αυτά πολύ αληθινή. Η εξουσιαστική Αριστερά στα Βαλκάνια, με την επιμονή της στην «εθνική ακεραιότητα» και τη θέση της για τη θέσμιση του έθνους-κράτους ως ένα στάδιο απαραίτητο για την κοινωνική απελευθέρωση, έπαιξε αρνητικό ρόλο στη νοηματοδότηση του εθνικισμού. Δεν θα ήθελα να παρεξηγηθώ σ' αυτό το σημείο. Όταν λέω ότι υποστηρίζω την πολυπολιτισμικότητα σε μια περιοχή ή ότι κριτικάρω ένα ιακωβινιστικό μοντέλο ενός μονοπολιτιστικού κράτους, δεν εννοώ ότι μπορούμε να προσπεράσουμε εύκολα τις βίαιες εκφάνσεις του τρομακτικού εθνικιστικού παρελθόντος μας. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε με το ίδιο πνεύμα τη βιαιότητα της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας αλλά και τις ίδιες τις δικές μας βαρβαρότητες. Για να γίνει το παρελθόν μας μια θεμελιώδης πρακτική αρχή δράσεων για το παρόν θα πρέπει να σταματήσουμε να ζούμε στο παρελθόν, αλλά αντίθετα να το συγχωνεύσουμε στο παρόν μας με διάθεση χειραφέτησης. Αν θέλουμε να χτίσουμε πολυπολιτισμικά Βαλκάνια, θα πρέπει το παρόν μας να απελευθερωθεί από το παρελθόν. Σημειωτέον ότι δεν υποστηρίζω το σβήσιμο του παρελθόντος, αλλά μια διαδικασία ανάμνησης ως μέρος μιας διαδικασίας για την ελευθερία. Αυτό δεν είναι εφικτό αν ενστερνιστούμε οποιαδήποτε μορφή ιδιαιτερότητας, εθνικής ή τοπικιστικής. Ακολουθώντας τον Ακίλε Μπέμπε, θα ήθελα να δανειστώ έναν όρο για αυτό το πάντα ανολοκλήρωτο σχέδιο, διανθισμένο με τάσεις και αντιθέσεις, που ταυτόχρονα αγκαλιάζει και αποβάλλει το ερώτημα της ιδιαιτερότητας και που θα τον ονομάσω βαλκανοπολιτισμό – έναν τρόπο για την έκφραση των Βαλκανίων μέσω ενός ανοίγματος στη διαφορετικότητα και στην αποβολή του εθνικισμού. Ο βαλκανοπολιτισμός, ως ένα τοπικό σχέδιο, με την ενεργή αναζήτηση νέων εμπειριών, απορρίπτοντας «τα όρια των εγκλωβισμένων κοινοτήτων και των δικών τους πολιτιστικών βάσεων», είναι σε θέση να αποβάλλει τους βαλκανικούς εθνικισμούς μέσω της περιέργειας για το ξένο και του ανοίγματος στο διαφορετικό, «αγκαλιάζοντας, με πλήρη επίγνωση των γεγονότων, της ξενικότητας και της διαφορετικότητας, την ικανότητα να αναγνωρίσει κάποιος τον άλλον ως αλλοδαπό και να μεταβάλει όσο γίνεται περισσότερο τα στοιχεία του αποκλεισμού σε εγγύτητα...» Αν έχει δίκιο ο Αρτούρο Εσκομπάρ, όταν λέει ότι το να οριοθετείσαι με βάση τον τόπο σου δεν είναι το ίδιο όπως το να εγκλωβίζεσαι με βάση τον τόπο σου, τότε ο βαλκανοπολιτισμός θα ήταν ένα πολύτιμο δώρο για το σχέδιο της παγκόσμιας οικουμενικότητας, όπου, σύμφωνα με τα λόγια του Σενγκόρ, ο κόσμος γίνεται τόπος συνάντησης προσφοράς και απολαβής (rendez-vous du donner et du recevoir). Αλλά πώς μπορεί ένα εθνικό ζήτημα να αντιμετωπιστεί με πιο προγραμματικό περιεχόμενο; Πιστεύω ότι ο εθνικισμός μπορεί να απαντηθεί στα πλαίσια του τοπικισμού και θεωρώ ότι τα Βαλκάνια μπορούν να προσφέρουν ένα μοντέλο για μια άλλη Ευρώπη, μια βαλκανοποιημένη Ευρώπη περιοχών, ως μια εναλλακτική τόσο για τα υπερεθνικά ευρωπαϊκά υπερκράτη όσο και για τα έθνη-κράτη. Μια βαλκανοποίηση της Ευρώπης θα μπορούσε να θεμελιωθεί στην πολιτική αυτόνομων περιοχών και της ποικιλότητας των πολιτισμών. Θεωρώ την περιοχή ως μια οντότητα που κάποτε βλήθηκε από το κυρίαρχο έθνος-κράτος και τον καπιταλισμό και που τώρα αποτελεί τη βάση για αναγέννηση και αναδόμηση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής στην Ευρώπη. Συμφωνώ με την αισιοδοξία του Κροπότκιν που αναμένει «μια εποχή όπου θα υπάρχει κάθε συστατικό της ομοσπονδίας, μιας ελεύθερης ομοσπονδίας αγροτικών κοινοτήτων και ελεύθερων πόλεων, και πιστεύω επιπλέον ότι η δυτική Ευρώπη θα κατευθυνθεί επίσης προς αυτή την κατεύθυνση». Αλλά, πώς θα μοιάζει μια τέτοια Βαλκανική ομοσπονδία, χωρίς κράτη και έθνη; Πιστεύω ότι οι νέοι Βαλκάνιοι επαναστάτες θα πρέπει να χαιρετίσουν και να υπερασπιστούν το σχέδιο μιας σύγχρονης Βαλκανικής ομοσπονδίας ως μια ομοσπονδία ριζοσπαστικής απόρριψης της αποικιοκρατίας, δημιουργίας πολυπολιτισμικότητας, κοινωνικής αλλαγής ρήξης της από τα πάνω κυριαρχίας, σε ενεργή επικοινωνία με τέτοια σύγχρονα κινήματα όπως η πολυεθνική πολιτική των ιθαγενών της Ομοσπονδίας των Άνδεων, των Αναρχικών Ενάντια στο Τείχος στη Μέση Ανατολή ή τα ριζοσπαστικά κινήματα της Αφρικής με το σύνθημα «εμείς είμαστε οι φτωχοί». Αυτά τα Βαλκάνια, ούτε καπιταλιστικά ούτε γραφειοκρατο-σοσιαλιστικά, θα αποτελούν μια υπερεθνική κοινωνία με βαλκανοπολιτική, πολυεθνική ματιά, μια ματιά που κάποτε υπήρχε, αλλά έχασε την εσωτερική της συνοχή με την επιβολή των εθνών-κρατών, μια ματιά που αναγνωρίζει τις πολλαπλές ταυτότητες και σχέσεις που χαρακτηρίζονται από πολλαπλασιασμό και πολλαπλότητα, μια ματιά που αναγνωρίζει την ενότητα που προκύπτει από τη διαφορετικότητα. Αυτά θα ήταν τα Βαλκάνια που βασίζονται στην εθελοντική συνεργασία και στην αμοιβαία αλληλοβοήθεια, στις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες των συνελεύσεων γειτονιάς και των ομοσπονδιών των πόλεων, ελεύθερες οργανώσεις που «εξαπλώνονται και καλύπτουν κάθε άποψη της ανθρώπινης δραστηριότητας», με μια αυτοδιαχειριζόμενη οικονομία με συμμετοχικό σχεδιασμό, δομημένη στο τοπικό πλαίσιο της ομοσπονδίας που διαλύει το κράτος. Για να χτιστεί ένας τέτοιος κόσμος θα χρειαστούμε ένα νέο τύπο πολιτικής από τα κάτω. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι όταν λέω πολιτική εννοώ μια οργανική, διαλεκτική, κοινή και συμμετοχική δραστηριότητα των αυτόνομων λαών, και όχι του θεσμικού κράτους, ένα σύνολο χειρισμών που βασίζονται στη ρήξη της κρατικής κυριαρχίας και απορρίπτουν την ιδέα της κομματικής αντιπροσώπευσης και τα πολιτικά κινήματα που αντιγράφουν το Κράτος ως προς την οργάνωσή τους. Αντιθέτως, εννοώ την αντιεξουσιαστική πολιτική που είναι ουτοπική με την έννοια ότι χαιρετίζει τη φαντασία στην πολιτική και τις απόπειρες να υλοποιηθούν άλλες δυνατότητες για την ανθρώπινη ύπαρξη, μια πολιτική που υπερκερνά τα δεδομένα και αρνείται την εκλογίκευση της πραγματικότητας, την εκλογίκευση των επιβεβλημένων αποικιοκρατικών και εθνοκρατικών εναλλακτικών. Αναφέρομαι στη νέα, αποκατεστημένη πολιτική της αμοιβαίας αλληλοβοήθειας, της αμοιβαίας αλληλεγγύης, της πολυεθνικής ταυτότητας και της ελευθερίας. Σε πρακτικό επίπεδο, κάτι τέτοιο προσομοιάζει στην περιγραφή που δίνει ο Ούρι Γκόρντον για τους Αναρχικούς Ενάντια στο Τείχος και το συνεργατικό υπερεθνικό χωριό του Νεβ Σάλομ, και τα δύο παραδείγματα μιας «ριζοσπαστικής ειρήνευσης» στη Μέση Ανατολή. «Το καίριο σημείο, ωστόσο, είναι η επίγνωση της ριζοσπαστικότητας της ίδιας της διαδικασίας. Ρεαλιστικά μιλώντας, βλέπουμε τις δραστηριότητες ομάδων και κοινοτήτων που μπορούν να μολύνουν την κρατική ειρηνευτική διαδικασία με μια πιο διεξοδική ατζέντα κοινωνικής μεταρρύθμισης. Αυτό που θεμελιώνει μια τέτοια ατζέντα, από την αναρχική σκοπιά, είναι το επιχείρημα ότι η δημιουργία μιας πραγματικής ειρήνης απαιτεί τη δημιουργία και ενίσχυση πολιτικών χώρων που διευκολύνουν την εθελοντική συνεργασία και την αμοιβαία βοήθεια (ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους)». Η μετατόπιση από τα Βαλκάνια του εθνικισμού και της εκμετάλλευσης στα (ομοσπονδιοποιημένα) Βαλκάνια της αλληλεγγύης και των αγώνων είναι εφικτή μόνο με τις προϋποθέσεις της διεθνιστικής συνεργασίας και των ενωμένων αγώνων που προοιωνίζουν μια «μη-εθνική λύση» της τοπικής ομοσπονδιοποίησης. Το κίνημα των Freedom Fight στη Σερβία, η Αντιεξουσιαστική Κίνηση και οι μεταναστευτικές ομάδες στην Ελλάδα και η Αναρχική Ομοσπονδία στη Βουλγαρία είναι μερικά σημαντικά κινήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά χρειαζόμαστε πολλά περισσότερα. Εμείς, «οι επαναστάτες του μέλλοντος», πρέπει να θυμηθούμε και να βασιστούμε σε αυτό που ήταν κάποτε μέρος της πολύτιμης ιστορίας μας, στο πολυπολιτισμικό όραμα της πολυεθνικής, αλλά υπερεθνικής, αντιεξουσιαστικής κοινωνίας. Πρέπει να αντιληφθούμε το σκανδαλώδη υπαινιγμό της λέξης «Βαλκάνια» και να επανανοηματοδοτήσουμε την έννοια αυτής της λέξης. Η κοινωνία αυτού του είδους στην οποία αναφερόμαστε μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο μέσα στο πλαίσιο μιας Βαλκανικής Ομοσπονδίας, χωρίς κράτη και πέρα από τα έθνη. Ένας κόσμος που χωράει πολλούς κόσμους. Αν δεν είναι αυτή η πραγματικότητά μας σήμερα, το καθήκον μας, το μόνο μας καθήκον, είναι να αγωνιστούμε για να γίνει η αυριανή μας πραγματικότητα. Μετάφραση: Φανή Τσιουμπέκου
Ο Andrej Grubacic είναι ιδρυτικό μέλος των Global Balkans. Οι Global Balkans είναι ένα δίκτυο για τον ακτιβισμό, την έρευνα, την ενημέρωση και την οργάνωση που δραστηριοποιείται τοπικά και αλληλέγγυα με τα βαλκανικά κινήματα για να ερευνήσει, να δημοσιεύσει και να επιδράσει τους πολιτικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς αγώνες στην περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας και των ευρύτερων Βαλκανίων. Στόχος είναι η δημιουργία ενός υπερεθνικού, αντιεθνικιστικού, αντικαπιταλιστικού και αντιεξουσιαστικού δικτύου με παν-βαλκανική και διεθνιστική οπτική (επί του παρόντος εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο, στο Τορόντο και το Μόντρεαλ). Ηλεκτρονική επικοινωνία στο globalbalkans@gmail.com.
ΜΑΛΑΛΑΪ ΤΖΟΓΙΑ: Η γυναίκα που δεν θα μείνει σιωπηλή ΓΙΟΧΑΝ ΧΑΡΙ Β΄ ΜΕΡΟΣ «Δεν θα είμαι ποτέ ξανά ασφαλής»
[…] Καθώς περνούσε ανάμεσα από τις κάμερες των παγκόσμιων τηλεοπτικών δικτύων για να πάει στο κοινοβούλιο (Loya jirga), η Τζόγια είδε συγκεντρωμένους εκεί «πολλούς από τους χειρότερους καταπατητές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που γνώρισε ποτέ η χώρα της – πολέμαρχους, εγκληματίες πολέμων και φασίστες». Μπορούσε να δει τους άνδρες που προσκάλεσαν τον Οσάμα Μπιν Λάντεν στη χώρα της, τους άνδρες που εισήγαγαν τους μισογύνικους νόμους οι οποίοι ακολουθήθηκαν αργότερα και από τους Ταλιμπάν. Τους άνδρες που σφαγιάσανε τους αφγανούς πολίτες. Κάποιοι ήταν εκεί επειδή κατάφεραν να τρομοκρατήσουν το εκλεκτορικό σώμα, κάποιοι επειδή νόθευσαν την ψηφοφορία και κάποιοι απλά διορίστηκαν από τον Χαμίντ Καρζάι, τον πρώην πετρελαιοπαραγωγό που τοποθετήθηκε από τον αμερικανικό στρατό για να κυβερνήσει τη χώρα. Τότε, σκέφτηκε ένα παλιό αφγανικό ρητό: «Είναι ο ίδιος γάιδαρος, με διαφορετικό σαμάρι». Για την ώρα, καθώς αυτοί οι παλιοί δολοφόνοι άρχισαν να δίνουν μεγάλους λόγους και να συγχαίρουν τους εαυτούς τους για τη μετάβαση στη δημοκρατία, η Τζόγια αισθάνθηκε νευρική. Αλλά μετά, όπως λέει: «Θυμήθηκα την καταπίεση που δεχθήκαμε ως γυναίκες στη χώρα μου και η νευρικότητά μου εξανεμίστηκε και αντικαταστάθηκε από θυμό». Όταν ήρθε η σειρά της, στάθηκε, κοίταξε γύρω της τους αιματοβαμμένους πολέμαρχους και ξεκίνησε να μιλάει: «Γιατί επιτρέπουμε στους εγκληματίες να είναι σήμερα εδώ; Είναι υπεύθυνοι για τη σημερινή μας κατάσταση... Είναι αυτοί που μετέτρεψαν τη χώρα μας σε κέντρο εθνικών και διεθνών πολέμων. Είναι τα πιο αντιγυναικεία στοιχεία στην κοινωνία μας, τα οποία έφεραν τη χώρα μας σ' αυτή την κατάσταση και προτίθενται να το ξανακάνουν... Θα έπρεπε αντίθετα να δικαστούν στα εθνικά και διεθνή δικαστήρια». Αυτοί οι πολέμαρχοι, που καυχιούνταν ότι είναι σκληροί άνδρες, δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μια αδύνατη κοπέλα η οποία έλεγε την αλήθεια. Έτσι, άρχισαν να στριγκλίζουν και να γιουχάρουν, αποκαλώντας την «πόρνη» και «άπιστη» και πετώντας την μπουκάλια. Ένας άνδρας προσπάθησε να τη χτυπήσει στο πρόσωπο. Της έκοψαν το μικρόφωνο και στο κοινοβούλιο ξέσπασε αναταραχή. «Από εκείνη τη στιγμή», λέει η Τζόγια, «δεν θα είμαι ποτέ ξανά ασφαλής... Για τους φονταμενταλιστές οι γυναίκες είναι μισοί άνθρωποι και υπάρχουν μόνο για να γεμίζουν τα κενά των ανδρών και για να ικανοποιούν τους πόθους τους, να γεννούν παιδιά και να δουλεύουν σκληρά στο σπίτι. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι μια νεαρή γυναίκα τους ξεμπρόστιασε ενώπιον του αφγανικού λαού». Ένας όχλος φονταμενταλιστών εμφανίστηκε λίγες ώρες αργότερα εκεί όπου κατοικούσε, ανακοινώνοντας ότι πήγε για να τη λιντσάρει και να τη βιάσει. Έπρεπε να προστατευτεί άμεσα από ένοπλους φρουρούς, αλλά αρνήθηκε να δεχτεί προστασία από τους αμερικανούς στρατιώτες, προτιμώντας τους αφγανούς αξιωματούχους. Ο λόγος της προβλήθηκε σε όλο τον κόσμο και χειροκροτήθηκε από το λαό του Αφγανιστάν. Η ίδια έτυχε σπουδαίας υποστήριξης από τους ανθρώπους της χώρας της, οι οποίοι χάρηκαν που κάποιος επιτέλους μίλησε. Ένα πάμφτωχο χωριό μάζεψε χρήματα για να στείλει έναν απεσταλμένο εκατοντάδες μίλια μακριά για να της εκφράσει την ικανοποίησή τους. Της έφεραν μια ηλικιωμένη κυρία πάνω σε μια ξεχαρβαλωμένη άμαξα, η οποία της εξήγησε ότι έχασε δυο γιους, έναν από τους Σοβιετικούς και έναν από τους φονταμενταλιστές. Είπε στην Τζόγια: «Είμαι σχεδόν 100 χρονών και πεθαίνω. Όταν άκουσα για σένα και αυτά που είπες, κατάλαβα ότι έπρεπε να σε γνωρίσω. Ο Θεός πρέπει να σε προστατέψει, αγαπητή μου». Έβαλε στο χέρι της ένα χρυσό δαχτυλίδι, τη μόνη πολύτιμη ιδιοκτησία της και της είπε: «Πρέπει να το πάρεις! Υπέφερα τόσο πολύ στη ζωή μου και η τελευταία μου επιθυμία είναι να δεχτείς αυτό το δώρο από μένα». Αλλά τα στρατεύματα κατοχής των Αμερικάνων και των Νατοϊκών συμβούλευσαν την Τζόγια να δείχνει «ευγένεια και σεβασμό» στους άλλους υποψηφίους. Όταν ο αμερικάνος πρεσβευτής Ζαλμάι Κχαλιλζάντ της είπε αυτό, εκείνη απάντησε: «Εάν αυτοί οι εγκληματίες είχαν βιάσει τη μητέρα σου ή την κόρη σου ή τη γιαγιά σου ή είχαν σκοτώσει επτά γιους σου, έχοντας καταστρέψει όλο τον υλικό και πνευματικό πολιτισμό της χώρας σου, τι λόγια ευγένειας και σεβασμού θα χρησιμοποιούσες εσύ γι' αυτούς τους εγκληματίες;» Σκύβει μπροστά και λέει κάποια λόγια του Μπρεχτ: «Αυτός αναφέρει: "Εκείνος που δεν ξέρει την αλήθεια είναι μόνο ανόητος. Εκείνος που ξέρει την αλήθεια, αλλά την αποκαλεί ψέμα, είναι εγκληματίας». Οι προσπάθειες δολοφονίας της ξεκίνησαν με την απόπειρα ενός ελεύθερου σκοπευτή και από τότε δεν έχουν σταματήσει. Ωστόσο, λέει ξεκάθαρα με σφιγμένη τη γροθιά της: «Θέλω οι πολέμαρχοι να μάθουν ότι δεν τους φοβάμαι». Έτσι, κατέβηκε στις εκλογές για το κοινοβούλιο και πέτυχε μια συντριπτική νίκη. «Ήθελα να γυρίσω ξανά για να αντιμετωπίσω αυτούς που κατέστρεψαν τη χώρα μου», εξηγεί, «και ήμουν αποφασισμένη να ορθώσω το ανάστημά μου και να μην υποκύψω ποτέ στις απειλές τους».
«Είναι δύσκολο να είσαι δυνατή συνέχεια»
«Δεν είναι καλό να δείχνω αδύναμη μπροστά στους εχθρούς μου, αλλά είναι δύσκολο να είσαι δυνατή συνέχεια», λέει η Τζόγια με μια ντροπή, χαϊδεύοντας τα μαλλιά της. Μιλούσε τόσο επίμονα, μ' ένα υπερφυσικό θάρρος, που έκανε εύκολο να ξεχάσεις ότι ήταν απλά ένα κορίτσι όταν άρχισε να πολεμάει τους φονταμενταλιστές. Ποτέ δεν της «επιτράπηκε» να ζήσει την εφηβεία. Η συγκέντρωση φόβου στο πρόσωπό της άρχισε να υποχωρεί και έμοιαζε λίγο χαμένη. «Ναι, η μαμά μου είναι περήφανη για μένα, αλλά ξέρεις πώς είναι οι μανάδες, ανησυχούν. Όποτε της μιλάω στο τηλέφωνο, η πρώτη πρόταση και η τελευταία της είναι πάντα "πρόσεχε"». […] Από πού πηγάζει αυτό το θάρρος; Συμπεριφέρεται σαν η απάντηση να είναι προφανής, «ο καθένας θα το έκανε», ισχυρίζεται. Αλλά δεν το κάνουν. Πιθανόν να προέρχεται από την αντίληψη ότι ο αγώνας είναι μακρύς και οι ζωές των ανθρώπων μικρές, οπότε μπορούμε να προχωρούμε προς το στόχο μας με μικρά βήματα κάθε φορά, γνωρίζοντας ότι κάποιοι άλλοι θα πάρουν τη σκυτάλη. «Όταν θα πεθάνω, θα εμφανιστούν άλλοι. Είμαι πεπεισμένη γι' αυτό», λέει. Έχει σίγουρα μια ισχυρή πεποίθηση ότι ανήκει στην μεγάλη ιστορία των Αφγανών που πολεμάνε για την ελευθερία τους. «Οι γονείς μου μου έδωσαν το όνομα της Μαλαλάι του Μαϊγουάντ. Αυτή ήταν μια νεαρή γυναίκα, που το 1880 βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του αφγανοαγγλικού πολέμου, για να φροντίσει τους τραυματισμένους. Όταν οι μαχητές ήταν έτοιμοι να καταρρεύσουν, πήρε την αφγανική σημαία και οδήγησε μόνη της τους άνδρες στο πεδίο της μάχης. Χτυπήθηκε, αλλά οι Βρετανοί έχασαν μια κρίσιμη μάχη και στο τέλος υποχώρησαν». Όταν έβαλε υποψηφιότητα, έπρεπε να επιλέξει ένα επίθετο για να προστατεύσει την ταυτότητα της οικογένειάς της. «Ονόμασα τον εαυτό μου Σαρβάρ Τζόγια, από τον αφγανό ποιητή που υποστήριζε το σύνταγμα. Αυτός πέρασε 24 χρόνια από τη ζωή του στη φυλακή και τελικά σκοτώθηκε γιατί δεν απαρνήθηκε τις δημοκρατικές του ιδέες. Στο Αφγανιστάν έχουμε ένα ρητό: η αλήθεια είναι σαν τον ήλιο. Όταν ανατέλλει, κανένας δεν μπορεί να τον κρύψει». Η Μαλαλάι Τζόγια γνωρίζει ότι μπορεί να σκοτωθεί από μέρα σε μέρα στο μόλις πρόσφατα απελευθερωμένο μας Πολεμ-ιστάν. Με αγκαλιάζει για να με αποχαιρετήσει και μου λέει: «Πρέπει να είμαστε σε επαφή». Έπιασα τον εαυτό μου, όμως, να αναρωτιέται αν θα μπορούσαμε να ξανασυναντηθούμε ποτέ. Ίσως το διαισθάνθηκε αυτό, γιατί ξαφνικά με προέτρεψε να κοιτάξω την τελευταία παράγραφο του βιβλίου της «Raising My Voice» («Υψώνοντας την φωνή μου»). Έτσι ακριβώς αισθάνομαι, λέει: «Εάν πεθάνω και επιλέξεις να συνεχίσεις το έργο μου, είσαι ευπρόσδεκτος να επισκεφθείς τον τάφο μου. Ρίξε λίγο νερό επάνω του και φώναξε τρεις φορές. Θέλω ν' ακούσω τη φωνή σου». Κοίταξα το πρόσωπο της και μου έδωσε το γενναιότερο χαμόγελο που είχα δει ποτέ.
Το βιβλίο «Raising My Voice» της Malalai Joya εκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Rider. Όλα τα κέρδη θα διατεθούν για την υποστήριξη των δικαιωμάτων των γυναικών στο Αφγανιστάν. Μετάφραση: Ελιάνα Καναβέλη Εποχή των Παρωδιών: Ελευθερία και Δημοκρατία στα μέσα του 2009 Νόαμ Τσόμσκι Α' Μέρος Ο Ιούνιος του 2009 σημαδεύτηκε από έναν αριθμό σημαντικών γεγονότων, συμπεριλαμβανομένων δύο εκλογών στη Μέση Ανατολή: στο Λίβανο και μετά στο Ιράν. Τα γεγονότα είναι σημαντικά, και οι αντιδράσεις σε αυτά είναι πολύ διδακτικές. Οι εκλογές στο Λίβανο έγιναν δεκτές με ευφορία. Ο αρθρογράφος των Τάιμς της Ν. Υόρκης, Τόμας Φρίντμαν, διακήρυξε με ενθουσιασμό: «Κάνω σαν τρελός για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές», έτσι «ζεσταίνεται η καρδιά μου να παρακολουθώ» αυτό που έγινε στο Λίβανο, σε μια εκλογική διαδικασία η οποία «ήταν όντως ελεύθερη και δίκαιη - όχι όπως στις υποτιθέμενες εκλογές που πρόκειται να παρακολουθήσετε στο Ιράν, όπου μπορούν να κατέβουν μόνο υποψήφιοι που είναι εγκεκριμένοι από τον Υπέρτατο Ηγέτη. Όχι, στο Λίβανο ήταν το αυθεντικό πράγμα και τα αποτελέσματα ήταν συναρπαστικά: ο πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα κέρδισε τον πρόεδρο του Ιράν Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ». Είναι σημαντικό πως «μια συμπαγής πλειοψηφία από όλους τους Λιβανέζους - μουσουλμάνους, χριστιανούς και δρούζους - ψήφισε το συνασπισμό της 14ης Μαρτίου του οποίου ηγείται ο Σάαντ Χαρίρι», ο υποστηριζόμενος από τις Η.Π.Α. υποψήφιος και γιος του δολοφονηθέντα πρώην πρωθυπουργού Ραφίκ Χαρίρι, με αποτέλεσμα, «στο βαθμό που κάποιος βγήκε από αυτές τις εκλογές με την ηθική εξουσία να ηγηθεί της νέας κυβέρνησης, αυτός είναι ο συνασπισμός που θέλει το Λίβανο να κυβερνάται από και για τους Λιβανέζους - όχι για το Ιράν, όχι για τη Συρία και όχι για να πολεμά το Ισραήλ». Πρέπει να αποδώσουμε τα εύσημα σ' εκείνους που τ' αξίζουν γι' αυτό το θρίαμβο των ελεύθερων εκλογών (και της Ουάσινγκτον): «Χωρίς τον Τζορτζ Μπους να αντιτίθεται στους Σύριους το 2005 - και να τους αναγκάζει να αποχωρήσουν από το Λίβανο μετά τη δολοφονία του Χαρίρι - αυτές οι ελεύθερες εκλογές δεν θα είχαν συμβεί. Ο κύριος Μπους βοήθησε στο να δημιουργηθεί ο χώρος. Η δύναμη έχει σημασία. Ο κύριος Ομπάμα βοήθησε στο να αναδυθεί η ελπίδα. Οι λέξεις έχουν επίσης σημασία». Δύο ημέρες αργότερα οι απόψεις του Φρίντμαν αναπαράχθηκαν από τον Έλιοτ Άμπραμς, επιμελητή του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων και πρώην υψηλό αξιωματούχο των κυβερνήσεων Ρίγκαν και (πατέρα) Μπους. Υπό τον τίτλο «Ο Θρίαμβος του Λιβάνου, η Παρωδία του Ιράν», ο Άμπραμς συνέκρινε αυτά τα «δίδυμα τεστ προσπαθειών [των Η.Π.Α.] για τη διάδοση της δημοκρατίας στο μουσουλμανικό κόσμο». Το μάθημα είναι σαφές: «Αυτό που θα έπρεπε να προωθούν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι όχι οι εκλογές αλλά οι ελεύθερες εκλογές, και η ψηφοφορία στο Λίβανο πέρασε κάθε ρεαλιστικό τεστ ... η πλειοψηφία των Λιβανέζων έχει απορρίψει τον ισχυρισμό της Χεζμπολάχ ότι δεν είναι μια τρομοκρατική ομάδα, αλλά 'εθνική αντίσταση' ... Οι Λιβανέζοι είχαν μια ευκαιρία να ψηφίσουν ενάντια στη Χεζμπολάχ και την εκμεταλλεύτηκαν». Οι αντιδράσεις όλων των δημοσιογράφων του κυρίαρχου ρεύματος ήταν παρόμοιες. Όμως, κάποιους λάκκους έχει η φάβα. Ο πλέον ευδιάκριτος από αυτούς, για τον οποίο προφανώς δεν έχει γίνει αναφορά στις Η.Π.Α., είναι η ίδια η ψηφοφορία. Ο υποστηριζόμενος από τη Χεζμπολάχ συνασπισμός της 8ης Μαρτίου κέρδισε άνετα, με περίπου το ίδιο ποσοστό που κέρδισε ο Ομπάμα τον Μακέιν το Νοέμβριο του 2008, γύρω στο 54% της λαϊκής ψήφου, σύμφωνα με τους αριθμούς του Υπουργείου Εσωτερικών. Έτσι, σύμφωνα με το επιχείρημα των Φρίντμαν-Άμπραμς, θα έπρεπε να θρηνούμε για την ήττα του προέδρου Ομπάμα από τον Αχμαντινετζάντ και την «ηθική εξουσία» που κέρδισε η Χεζμπολάχ, αφού «η πλειοψηφία των Λιβανέζων ... εκμεταλλεύτηκαν την ευκαιρία» να απορρίψουν τις κατηγορίες της προπαγάνδας της Ουάσινγκτον που ο Άμπραμς επαναλαμβάνει. Όπως και άλλοι, οι Φρίντμαν και Άμπραμς αναφέρονται σε αντιπροσώπους στο κοινοβούλιο. Οι αριθμοί αυτοί στρεβλώνονται από το θρησκειοκεντρικό εκλογικό σύστημα, το οποίο μειώνει σε μεγάλο βαθμό τις έδρες που αναλογούν στη μεγαλύτερη σέχτα, στους Σιίτες, που συντριπτικά υποστηρίζουν τη Χεζμπολάχ και τη σύμμαχό της Αμάλ. Όπως, όμως, έχουν επισημάνει σοβαροί αναλυτές, οι θρησκειοκεντρικοί θεμελιώδεις κανόνες υπονομεύουν τις «ελεύθερες και δίκαιες εκλογές» με τρόπους ακόμη πιο σημαντικούς από αυτόν. Ο Ασάφ Κφουρί παρατηρεί πως δεν αφήνουν χώρο για μη-σεχταριστικά κόμματα και ορθώνουν φράγμα στην εισαγωγή κοινωνικο-οικονομικών πολιτικών και άλλων ουσιαστικών ζητημάτων στο εκλογικό σύστημα. Ανοίγουν επίσης την πόρτα σε «μαζική εξωτερική παρέμβαση», χαμηλή συμμετοχή των ψηφοφόρων και «νοθεία και εξαγορά ψήφων», όλα χαρακτηριστικά των εκλογών του Ιουνίου, ακόμη περισσότερο από παλιότερα. Έτσι στη Βηρυτό, τόπο κατοικίας για πάνω από το μισό του πληθυσμού, λιγότερο από το ένα τέταρτο των δικαιούχων ψήφου μπορούσαν να ψηφίσουν χωρίς να έπρεπε να γυρίσουν στις, συνήθως απομακρυσμένες, περιοχές καταγωγής τους. Το αποτέλεσμα είναι πως οι εποχικοί και (εσωτερικοί) μετανάστες εργάτες καθώς και οι φτωχότερες τάξεις ουσιαστικά στερούνται του δικαιώματος ψήφου «μέσω ενός ακραίου εκλογικού μαγειρέματος, λιβανέζικου στυλ», σε όφελος των προνομιούχων και φιλοδυτικών τάξεων. Στο Ιράν, τα εκλογικά αποτελέσματα που εκδόθηκαν από το υπουργείο Εσωτερικών στερήθηκαν αξιοπιστίας τόσο εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο ανακοινώθηκαν, όσο και των αριθμών αυτών καθαυτών. Ακολούθησε μια τεράστια λαϊκή διαμαρτυρία, που καταστάλθηκε βάναυσα από τις οπλισμένες δυνάμεις των κυβερνώντων κληρικών. Ίσως ο Αχμαντινετζάντ να κέρδιζε την πλειοψηφία αν οι ψήφοι καταμετρούνταν δίκαια, αλλά φαίνεται πως οι κυβερνώντες δεν ήθελαν να πάρουν το ρίσκο. Από τους δρόμους, ο ανταποκριτής Ρίισε Έλριχ, που έχει σημαντική εμπειρία από λαϊκές εξεγέρσεις και σκληρή καταστολή σε περιοχές κυριαρχίας των Η.Π.Α., γράφει πως «είναι ένα αυθεντικό ιρανικό μαζικό κίνημα αποτελούμενο από φοιτητές, εργάτες, γυναίκες και ανθρώπους της μεσαίας τάξης» - και πιθανώς μεγάλο μέρος του αγροτικού πληθυσμού. Ο Έρικ Χούγκλαντ, ένας σεβαστός ακαδημαϊκός που έχει μελετήσει εντατικά την ύπαιθρο του Ιράν, απορρίπτει τις καθιερωμένες εικασίες περί αγροτικής υποστήριξης του Αχμαντινετζάντ, περιγράφοντας συντριπτική υποστήριξη του Μουσαβί στις περιοχές που έχει μελετήσει και οργή γύρω από αυτό που η μεγάλη πλειοψηφία εκεί θεωρεί εκλογική κλοπή. Είναι εξαιρετικά απίθανο η διαμαρτυρία να πλήξει το θρησκευτικο-στρατιωτικό καθεστώς στο άμεσο διάστημα, αλλά όπως παρατηρεί ο Έλρικ, «σπέρνει τους σπόρους για μελλοντικούς αγώνες». Όπως και στο Λίβανο, το εκλογικό σύστημα καθαυτό παραβιάζει βασικά δικαιώματα. Οι υποψήφιοι πρέπει να εγκριθούν από τους κυβερνώντες κληρικούς, οι οποίοι μπορούν - και όντως το πράττουν - να αποκλείσουν πολιτικές που δεν εγκρίνουν. Και παρόλο που συνολικά η καταστολή μπορεί να μην είναι τόσο σκληρή όσο στις υποστηριζόμενες από τις Η.Π.Α. δικτατορίες της περιοχής, παραμένει αρκετά άσχημη, και μετά τον Ιούνιο του 2009 με πολύ εμφανή τρόπο. Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει ότι η ιρανική «καθοδηγούμενη δημοκρατία» έχει ανάλογες δομές με τις Η.Π.Α., όπου οι εκλογές εξαγοράζονται σε μεγάλο βαθμό και οι υποψήφιοι και τα προγράμματα στην ουσία αξιολογούνται από συγκεντρώσεις κεφαλαίου. Ένα χτυπητό παράδειγμα εξελίσσεται αυτή ακριβώς τη στιγμή. Είναι αναμφισβήτητο ότι το καταστροφικό σύστημα υγείας των Η.Π.Α. συνιστά υψηλή προτεραιότητα για το κοινό, το οποίο, εδώ και πολύ καιρό, έχει υποστηρίξει την εθνική περίθαλψη υγείας· επιλογή που έχει κρατηθεί εκτός ατζέντας από τη δύναμη των ιδιωτικών συμφερόντων. Σε μια περιορισμένη στροφή προς τη λαϊκή θέληση, το Κογκρέσο συζητά τώρα το ενδεχόμενο να επιτρέψει σε μια «δημόσια επιλογή» να ανταγωνιστεί τις ασφαλιστικές, μια πρόταση με συντριπτική λαϊκή υποστήριξη. Οι διαφωνούντες, που θεωρούν τους εαυτούς τους υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς, υποστηρίζουν πως η πρόταση θα ήταν άδικη για τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος δεν θα είναι ικανός να ανταγωνιστεί ένα περισσότερο αποτελεσματικό δημόσιο σύστημα. Αν και κάπως παράξενο, το επιχείρημα είναι λογικοφανές. Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος Ντιν Μπέικερ: «Γνωρίζουμε πως οι ιδιωτικές ασφαλιστικές δεν μπορούν να αντέξουν τον ανταγωνισμό, γιατί είχαμε ήδη αυτό το πείραμα με το πρόγραμμα Medicare. Όταν οι ιδιωτικές ασφαλιστικές είχαν να ανταγωνιστούν κάτω από τους ίδιους κανόνες με το παραδοσιακό κυβερνητικό σχέδιο, οδηγήθηκαν σχεδόν εκτός αγοράς». Η εξοικονόμηση από ένα κυβερνητικό πρόγραμμα θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη εάν επιτρεπόταν στην κυβέρνηση, όπως σε άλλες χώρες, να διαπραγματευθεί τις τιμές με τις φαρμακευτικές εταιρίες, μια επιλογή που υποστηρίζεται από το 85% του πληθυσμού, αλλά επίσης εκτός ατζέντας. «Αν το Κογκρέσο δεν δημιουργήσει ένα σοβαρό δημόσιο σχέδιο», γράφει ο Μπέικερ, οι Αμερικάνοι «πρέπει να περιμένουν τη μεγαλύτερη αύξηση φόρων στην ιστορία του κόσμου - η οποία θα καταλήξει όλη στις τσέπες της βιομηχανίας υγειονομικής περίθαλψης». Αυτό είναι ένα πιθανό αποτέλεσμα, για μια ακόμη φορά, στην αμερικάνικου τύπου «καθοδηγούμενη δημοκρατία». Και δεν είναι το μόνο παράδειγμα.[…] Μετάφραση: Δημήτρης Γάκης
Περί μετανάστευσης και ανάπτυξης
Η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται ότι σκόπιμα υποτίμησε τη διοργάνωση στην Αθήνα του 3ου Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη με την παρουσία κυβερνητικών στελεχών από όλον τον κόσμο, αλλά και του γ.γ. των Ηνωμένων Εθνών. Φαίνεται να προτίμησε να το κρατήσει στην αφάνεια, παρά να διακινδυνεύσει να χαλάσει ο εορταστικός χαρακτήρας της απάνθρωπης κτηνωδίας που αποκαλείται «διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην Ευρώπη». Στη Θεσσαλονίκη, στις 30 Οκτωβρίου 2009, η Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και το δίκτυο clandestina οργάνωσαν στη σχολή Νομικής ανοιχτή συζήτηση για τους «μετέωρους ανθρώπους μεταξύ ασύλου και απέλασης». Η εισήγηση της Ένωσης χαρτογράφησε μια γκρίζα ζώνη: Οι μετανάστες και οι πρόσφυγες υφίστανται από τη μια τη βαρβαρότητα αστυνομίας και κοινωνίας, από την άλλη τη νομική κατοχύρωση της έλλειψης στοιχειωδών δικαιωμάτων. Ο Καρλ Ποπ της γερμανικής οργάνωσης ProAsyl, που το 2007 είχε συντάξει και υποβάλει στις Βρυξέλλες και την Αθήνα έκθεση για τις κακοποιήσεις προσφύγων και τις άθλιες συνθήκες κράτησης στα νησιά της Ελλάδας, τόνισε ότι μπορεί η Πάτρα και η Παγανή να είναι εξώφθαλμα παραδείγματα, αλλά και ολόκληρη η Ευρώπη επιδεικνύει δολοφονική υποκρισία. Εντωμεταξύ, η καμπάνια ενάντια στη συμφωνία του Δουβλίνου II, (ενάντια δηλαδή στην επαναπροώθηση στην πρώτη χώρα διέλευσης στην Ευρώπη, συχνότατα την Ελλάδα), πέρσι στη Γερμανία απέτρεψε πάνω από 600 απελάσεις προσφύγων. Ο Οκτάι Ντουρουκάν από τη Helsinki Citizens' Assembly περιέγραψε πώς η Τουρκία, βάσει παλαιότερης συμφωνίας, παρέχει άσυλο μόνο σε πρόσφυγες από την Ευρώπη! Έτσι, όταν ένας πρόσφυγας απελαθεί εκεί από την Ελλάδα, θα αντιμετωπίσει σίγουρη απέλαση (προς τη Συρία, το Αφγανιστάν ή το Ιράκ…), αν δεν καταφέρει να κάνει πρώτα αίτηση ασύλου στη Διεθνή Αμνηστία, τη μόνη που αναγνωρίζει το στάτους του πρόσφυγα. Μέχρι, μάλιστα, μια τρίτη χώρα να αποδεχτεί τη μεταφορά του «αναγνωρισμένου» πρόσφυγα, εκείνος είναι υποχρεωμένος να πληρώνει φόρο διαμονής στην Τουρκία. Ο Βασίλης Λαδάς από την Πάτρα, πάντα με χιούμορ και σοφία, μίλησε για τη διαπλοκή νομιμότητας και παρανομίας: Ο κύκλος της εκμετάλλευσης μπορεί να περιλαμβάνει τους δουλεμπόρους, αλλά περνά και από τις τοπικές αρχές, το λιμεναρχείο, την κυβέρνηση και φτάνει ως τις μεταφορικές εταιρείες. Επίσης, ανέφερε περιπτώσεις απόρριψης ασύλου με το ατράνταχτο επιχείρημα ότι, ζητώντας άσυλο, «ο αιτών είχε σκοπό να βελτιώσει τη ζωή του!» Η εισήγηση της clandestina αναφέρθηκε στις αιτίες της μετανάστευσης, την αλυσίδα της εκμετάλλευσης και των πολέμων που επιβάλλει η Δύση στον «υπό ανάπτυξιν» κόσμο. Τόνισε ότι, σήμερα, τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξωτερικεύονται, μεταφέροντας τους θανάτους των προσφύγων μακριά από την κοινή θέα, στα στρατόπεδα της Λιβύης, του Μαρόκου, της Τυνησίας, της Ουκρανίας. Εξήγησε τι σημαίνει η επιβολή της «κυκλικής μετανάστευσης»: Η Ευρώπη όχι μόνον έχει χώρο, αλλά έχει και ανάγκη περισσότερους από 100 εκατομμύρια μετανάστες για να διατηρήσει την αναλογία παραγωγικού και μη πληθυσμού την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία. Δεν έχει όμως χώρο για την αλήθεια, για τα δικαιώματα και για τους αγώνες. Συνολικά η εκδήλωση κράτησε γύρω στις τέσσερις ώρες εντατικής προσοχής και συζήτησης. Σίγουρα δεν πήγαν χαμένες.
Δίκτυο clandestina
Το διεθνές κείμενο-αντίλογο στο Φόρουμ «η χωματερή της επαγγελίας» μπορείτε να το βρείτε ολόκληρο εδώ: http://www.clandestina.org/KEIMENA/text.html |
Χρησιμοποιείτε Yahoo!
Βαρεθήκατε τα ενοχλητικά μηνύ ματα (spam); Το Yahoo! Mail διαθέτει την καλύτερη δυνατή προστασία κατά των ενοχλητικών μηνυμάτων
http://login.yahoo.com/config/mail?.intl=gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου