|
Η Άλλη Πλευρά του Σεξισμού[1] ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Υπό τους ήχους του Ερίκ Σατιέ, στο Παρίσι της δεκαετίας '60, ένας αλκοολικός, χρεωκοπημένος μικροαστός και μελλοντικός αυτόχειρας, ο Αλέν, εγκαταλείπει αναγκαστικά την κλινική αποτοξίνωσης ως «θεραπευμένος» και ξετυλίγει τα μύχια του ανδρικού του υποσυνείδητου. «Είμαι άντρας, αλλά δεν είχα ποτέ μου λεφτά, ούτε γυναίκες… Δεν εξουσιάζω τις γυναίκες… Έπινα γιατί δεν ήμουν καλός στο σεξ». Η αποξενωμένη, πολυάσχολη σύζυγός του ζει στη Ν. Υόρκη· δεν πίστεψε ποτέ σ' αυτόν. Νιώθει ηττημένος και ανεπαρκής στο ρόλο του ως αρσενικό. Οι γυναίκες τον τρομάζουν.[2] Όπως ο ρατσισμός δηλητηριάζει τις ψυχές και τις ζωές των ίδιων των ρατσιστών, έτσι και ο σεξισμός καταστρέφει τους ίδιους τους άνδρες. Η εξουσία είναι, πρωταρχικά, πνευματική σχέση μεταξύ δύο ή περισσότερων εγκεφάλων, και η φυσική ή στρατιωτική δύναμη απλώς την επιβεβαιώνει στα μυαλά όλων. Εξουσιαστές και εξουσιαζόμενοι διαφθείρονται αμφότεροι, υφίστανται εξίσου τις τραγικές συνέπειες κάθε ανισόρροπης σχέσης. Ορισμένες απ' αυτές είναι συνειδητές, ενώ άλλες εγγράφονται ανεξίτηλα στο πρόσφορο υπέδαφος του ασυνείδητου.. Η εξουσιαστική σχέση άνδρα-γυναίκας, που κτίζεται με την προκατάληψη της ανδρικής ανωτερότητας, μολύνει εξίσου και τους δύο με τα συγκεκριμένα πρότυπα που επιβάλλει. Στην κοινωνία μας δεν υπάρχουν άνθρωποι. Κι όχι με την υπερβατική, χριστιανική έννοια, αλλά με την έννοια ότι είμαστε πάνω απ' όλα διχασμένοι σε αρσενικά και θηλυκά. Σαν τη γλώσσα μας. Αμείλικτα γένη εμφανίζονται σε κάθε της πτυχή – άρθρα, επίθετα, μετοχές και ουσιαστικά – επιβάλλοντας τη σεξιστική σκέψη, πολύ περισσότερο από άλλες γλώσσες· και δεν είναι τυχαίο. Το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας άφησε απ' έξω δούλους και γυναίκες. Η γλώσσα, ομφάλιος λώρος με το παρελθόν, κουβαλάει τις αποσιωπημένες αμαρτίες των προγόνων και φροντίζει να αναπαράγονται . Το γένος μαθαίνεται· αλλά όχι μόνο με τη γλώσσα. Ο σεξισμός αποτελεί την πρώτη εξουσιαστική ιδεολογία με την οποία ερχόμαστε σ' επαφή. Θα τον γνωρίσουμε τις πρώτες μέρες της ζωής μας και θα μας ακολουθεί ως το τέλος, θα είναι η καθημερινή μας τοξική τροφή. Και αν δηλητηριάζει τις γυναίκες, στους άνδρες προκαλεί αθεράπευτα έλκη. Αναρίθμητοι προλεκτικοί υπαινιγμοί από τον περίγυρο (διαφορετικές μυρωδιές, ρούχα, μαλλιά κ.ο.κ.), παιχνίδια, παιδικά βιβλία και τηλεοπτικά προγράμματα, διδάσκουν στο παιδί το γένος του· δηλαδή ποια απαρέγκλιτη συμπεριφορά περιμένει η κοινωνία απ' αυτό και, φυσικά, ποια θα είναι η τιμωρία του σε περίπτωση μη συμμόρφωσης. Στην Πυρά.. Το πιο σοβαρό πλήγμα από το σεξισμό, όμως, το δέχεται ο μελλοντικός άνδρας κατά τη φάση διακοπής της ιδιαίτερης σχέσης που έχει αναπτύξει με τη μητέρα. Σύμφωνα με την κοινωνιολόγο Ν. Τσοντόροφ[3], για να είναι αγόρι ένα παιδί πρέπει να απορρίψει το στενό δεσμό με τη μητέρα του και να διαμορφώσει τον ανδρισμό του απ' ό,τι δεν είναι γυναικείο· από την απόρριψη του ανθρώπινου δεσμού και από μια απώλεια· σ' αντίθεση με τα κορίτσια, που ορίζουν την ταυτότητά τους μέσα από τη στενή σχέση εξάρτησης με τη μητέρα.. Εξαιτίας αυτού, ο άνδρας μαθαίνει ασύνειδα να αποφεύγει τους συναισθηματικούς δεσμούς ως μη ανδρικούς και αποκτά αδεξιότητα σ' αυτούς, δεν θέλει να εξαρτάται από άλλους και δεν εκφράζει τα συναισθήματά του (ανδρική ανεκφραστικότητα). Στο σεξιστικό πρότυπο του άνδρα δεν περιλαμβάνονται η ευαισθησία, το κλάμα, η ποίηση. Τα απωθημένα συναισθήματα συσσωρεύονται μέσα του, τον πνίγουν, προκαλούν υστερικές κρίσεις ανώριμου συναισθηματισμού και μεταμορφώνονται ύπουλα σε μισαλλοδοξία, εγωπάθεια, ζηλοφθονία. Ο μαθημένος ρόλος του είναι αυτός της αντικοινωνικότητας· και ας αναρωτιόμαστε γιατί οι δυτικές ανδροκρατούμενες κοινωνίες κατέληξαν στην ανθρώπινη αποξένωση, στην ιδιώτευση και τον τομαρισμό. Σύγχρονοι επιστήμονες μας διαφωτίζουν ότι για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, την αιμομιξία και γενικότερα για την κατάχρηση ανηλίκων σε ασέλγεια ευθύνονται κυρίως οι άνδρες-θύματα του σεξισμού.[4] Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Α. Γκίντενς, οι ενήλικες που εμπλέκονται σε τέτοιες πράξεις είναι ντροπαλοί και ανεπαρκείς στις σχέσεις τους. Συνήθως αναζητούν τη στοργή. Ως άνδρες αδυνατούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και βρίσκουν διέξοδο για τον καταπιεσμένο ψυχισμό τους μόνο στη σεξουαλική πράξη καθαυτή, την οποία θεοποιούν· σ' αντίθεση με τις γυναίκες που εκτιμούν τη συνολική σχέση. Στο σημείο αυτό παντρεύεται το σεξ με την επιβεβαίωση της αρσενικής δύναμής τους και την υποτακτικότητα των συντρόφων τους, με αποτέλεσμα να ευδοκιμεί η σεξουαλική έλξη των ανδρών προς τα παιδιά, προκαλώντας μία από τις μεγαλύτερες κοινωνικές πληγές, να γεννά ατομικές και κοινωνικές τραγωδίες. Κι αν μείνουμε περισσότερο στο χώρο του ανδρικού εγκλήματος, θ' ανακαλύψουμε κι άλλες κρυφές πτυχές του σεξισμού. Το έγκλημα καλλιεργείται με τη συναναστροφή μέσα σε υποπολιτισμούς που το έχουν αναγάγει σε αξία. Και αναπαράγεται διαρκώς από τη στιγμή που κάποιο άτομο ή κοινότητα χαρακτηριστούν ως εγκληματικά. Οι υποπολιτισμοί αυτοί είναι κατά βάση ανδρικοί και θεμελιώνονται στις συνήθεις σεξιστικές αξίες του ανώτερου αρσενικού, του ανόητου παλικαρά που αναζητά την περιπέτεια και του αδίστακτου ανθρώπου που κάνει τα πάντα για το χρήμα. Και πώς αντιδρά όλος αυτός ο υποπολιτισμικός συρφετός, γνήσιο τέκνο της κοινωνίας μας, σε περίπτωση «κρίσης του ανδρισμού» τους; Αν οι γυναίκες αμφισβητήσουν κάποιο από τα σεξιστικά πρότυπα, και προσφέρουν τους εαυτούς τους στην αγορά εργασίας; Φυσικά με περισσότερο έγκλημα.[5] Αλήθεια, πώς αντιδρούν όλοι οι άνδρες, όταν καταρρέει ο ρόλος τού άνδρα-κουβαλητή ως μοναδικό στήριγμα της γυναίκας και της οικογένειας, και επομένως ο ρόλος τού απόλυτου εξουσιαστή; Χάνουν το μοναδικό κοινωνικό νόημα που έχουν στη ζωή τους, και αν είναι αναίσθητοι στρέφονται στο ποδόσφαιρο, αν είναι ευαίσθητοι αυτοκτονούν, αν είναι βίαιοι εγκληματούν. Αδιέξοδο. Ο σεξισμός, όμως, κρύβει κι άλλες εκπλήξεις. Προκειμένου να γλιτώσουν από την απάνθρωπη καταπίεση τόσων αιώνων, οι γυναίκες θα γαντζώνονταν απ' οτιδήποτε για να σωθούν. Μετά το φιάσκο του δικαιώματος της ψήφου, πίστεψαν στο μύθο της εργασίας, και τα έδωσαν όλα! Ο καπιταλισμός , με μεγάλη του χαρά, τις καλωσόρισε στις δηλητηριώδεις αγκαλιές της επίσημης απασχόλησης, και οι νέες εργάτριες ανέπτυξαν ένα χαρακτηριστικό που θυμίζει τους νεόπλουτους: μεγαλύτερη αλλοτρίωση από τους παλιούς εργάτες. Οι μονάκριβες συμβίες του άνδρα αποτελούν σήμερα, ίσως, το πιο παραπλανημένο και αναίσθητο, σε βαθμό αφασίας, κομμάτι της αδικημένης, εργαζόμενης μάζας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εκεί τις οδήγησε ο σεξισμός μας. Οι αριβίστριες που έχουμε στη δουλειά ή στο σπίτι θα θυσιάσουν τα πάντα για το χρήμα και τη δόξα, και αυτό το πάντα περιλαμβάνει κι εμάς. Εμάς που ευτελίσαμε τον έρωτα. Γιατί τα καταναγκαστικά πρότυπα επεκτείνονται παντού. Στο μυαλό του το αρσενικό δε γαμάει από βιολογική ενόρμηση, ούτε προσδοκώντας να ολοκληρώσει τον ατελή εαυτό του – να παραδοθεί άνευ όρων και, έτσι, να κατακτήσει τον άνθρωπο που ανασαίνει δίπλα του – αλλά για να βάλει γκολ. Και όσο περισσότερα γκολ βάλει τόσο καλύτερα. Όσο καλύτερες ομάδες ξεσκίσει, τόσο σπουδαιότερος άνδρας είναι στα μάτια του αλλά και στα μάτια όλου του φίλαθλου κόσμου.. Και η αξία του μετριέται με το μέγεθος της ομάδας του. «Μεγάλη» η ομάδα του, μεγάλος κι αυτός. «Μικρή» η ομάδα του, σιωπηλός αυτός. Στο τσάμπιονς λιγκ της κοινωνίας μας υπάρχει χώρος μόνο για τις «μεγάλες» ομάδες, οι «μικρές» πέφτουν στη Β΄εθνική. Στην εποχή του μεγάλου πέους και της μικρής ψυχής, το τίμημα το πληρώνουν όλα τα μεγέθη. Γιατί δεν είναι σεξ αυτό που «απολαμβάνουν» οι άνδρες, αγοραίο ή μη. Είναι άοσμος, άγευστος και άχρωμος ποδοσφαιρικός αγώνας σε λασπωμένο γήπεδο. Και πώς αλλιώς, αφού εμείς και τα αρχέγονα αντικείμενα του πόθου μας, τα ανεξερεύνητα και αιώνια σπήλαια καταφυγής μας, έχουμε καταντήσει κρεατομηχανές; Η σεξιστική καταπίεση και τα βαθιά κόμπλεξ που επιβάλλαμε σε άνδρες και γυναίκες μας έκλεψαν την ηδονή και την ηδύτητα. Φτηνά υποκατάστατα οι τσόντες και τα μπουρδέλα. Και ανείπωτη ανθρώπινη οδύνη θα συνεχίσει να παράγεται, ζαρωμένες ανθρώπινες ζωές να θυσιάζονται, στο βωμό της αγοραίας σεξουαλικής απόλαυσης. Θέαμα και κρέας. Με τα σεξιστικά πρότυπα του αναίσθητου, λεφτά και γυναικά άντρα και της χαρωπής νοικοκυρούλας, της χαζογκόμενας ή της στυγερής μπίσνες-γούμαν, βγάλαμε τα μάτια μας με τα ίδια μας τα χέρια. Ο Καστοριάδης επέμενε: η δική μας αυτονομία περνάει μέσα από την αυτονομία των άλλων. Γι' αυτό, ο σεξισμός, που επιβάλλουν οι πατριάρχες και απλώς αναπαράγουν οι γυναίκες, η αντρική εξουσιαστική ιδεολογία ήταν ο τάφος μας. Και μαζί μας παρασύραμε τον πλανήτη ολόκληρο… Ο Αλέν, λίγο πριν αυτοκτονήσει, κάνει μία ύστατη, αλλά εκ των προτέρων καταδικασμένη, προσπάθεια στον καπιταλιστικό του περίγυρο, μήπως και ανακαλύψει κάποια σανίδα σωτηρίας. Μάταια. [1] Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στη συλλογή κειμένων «νυκτεγερσία 2» το Μάρτιο του 2009. [2] Η Φλόγα που Τρεμοσβήνει, 1963. Ταινία του Luis Malle βασισμένη στο μυθιστόρημα του αυτόχειρα σοσιαλιστή-φασίστα Pierre Eugène Drieu La Rochelle. [3] Nancy Chodorow, The Reproduction of Mothering, University of California, 1978. Psychoanalytic Theory and Feminism, Polity Press, 1988. [4] A. Giddens, Κοινωνιολογία, Gutenberg, 2002, 239. [5] Ibid, 281. Κόσμος χωρίς Σύνορα Συνέντευξη του ΧΑΟΥΑΡΝΤ ΖΙΝ στον Ντέιβιντ Μπαρσάμιαν[1] Α΄ ΜΕΡΟΣ Β: Οι πολιτικοί χρησιμοποιούν την ιστορία σαν ένα μαγικό εργαλείο. Πολύ συχνά ακούμε ότι οι Η.Π.Α, ανταποκρινόμενες στο κάλεσμα της Ιστορίας, επιτελούν το καθήκον τους στην υφήλιο. Ζ: Όταν διστάζεις να επικαλεστείς τον Θεό, μπορείς πάντα να καταφύγεις στην Ιστορία, αφού και οι δύο αυτές οντότητες μπορούν να παίξουν τον ίδιο ρόλο. Ουσιαστικά, είναι αφαιρέσεις, κενές νοήματος μέχρι τη στιγμή που θα τις επενδύσεις με νόημα. Έχω προσέξει ότι ο Πρόεδρος Μπους επικαλείται το Θεό συχνά. Πιστεύω ότι διστάζει να επικαλεστεί την ιστορία, επειδή ο όρος τού προκαλεί σύγχυση. Δεν είναι σίγουρος πώς να τον χειριστεί, αντίθετα με το Θεό. Οι πολιτικοί ηγέτες νομίζουν ότι ο λαός εκστασιάζεται από τη λέξη ιστορία όπως με τη λέξη Θεός, και ότι θα δεχτεί κάθε ερμηνεία της ιστορίας που του παρέχουν. Έτσι, αισθάνονται ελεύθεροι να διακηρύξουν ότι η ιστορία είναι με το μέρος τους και ο δρόμος, πλέον, είναι ανοικτός γι' αυτούς να τη χρησιμοποιήσουν όπως επιθυμούν. Β: Ο Ντόναλντ Μασέντο, στην εισαγωγή του στο βιβλίο, Περί δημοκρατικής Εκπαίδευσης[2], αναφέρεται στο τραγούδι τού Τομ Πάξτον «Τι έμαθες στο σχολείο σήμερα;»[3] Επαναλαμβάνει ένα δίστιχο: «Έμαθα ότι ο Ουάσινγκτον δεν είπε ποτέ ένα ψέμα/Έμαθα ότι οι στρατιώτες σπάνια σκοτώνονται/Έμαθα ότι όλοι είναι ελεύθεροι». Τι σημαίνει για σας η δημοκρατική εκπαίδευση; Ζ: Για μένα, η δημοκρατική εκπαίδευση σημαίνει πολλά πράγματα: καταρχάς, περιλαμβάνει ότι μαθαίνουμε μέσα αλλά και έξω από την αίθουσα διδασκαλίας. Αφορά όχι μόνο το περιεχόμενο της μάθησης, αλλά και την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία πραγματοποιείται αυτή και τη σχέση που έχει ο δάσκαλος με τον μαθητή. Όλες αυτές οι πτυχές της εκπαίδευσης μπορούν να είναι δημοκρατικές ή αντιδημοκρατικές. Οι μαθητές, ως πολίτες σε μία δημοκρατία, έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν για τη ζωή τους και να διαδραματίζουν έναν ρόλο στην κοινωνία. Μία δημοκρατική εκπαίδευση πρέπει να προσφέρει στους μαθητές εκείνο το είδος της μάθησης που χαρίζει δύναμη χαρακτήρα και αυτοπεποίθηση. Αυτό σημαίνει να μαθαίνουν οι μαθητές ότι στην ιστορία έχουν υπάρξει πάρα πολλοί τρόποι με τους οποίους απλοί άνθρωποι έχουν παίξει σημαντικό ρόλο σ' αυτήν και στην εξέλιξη της κοινωνίας τους. Να διδάσκονται τα παραδείγματα της ιστορίας στα οποία οι άνθρωποι έχουν επιδείξει τη δύναμή τους, μετασχηματίζοντας όχι μόνο τη δική τους ζωή αλλά και τον τρόπο οργάνωσης ολόκληρης της κοινωνίας. Η δημοκρατία αφορά και τη σχέση μεταξύ του μαθητή και του δασκάλου. Ο μαθητής έχει το δικαίωμα να προκαλέσει τον δάσκαλο, να εκφράσει τις δικές του απόψεις. Αυτή η εκπαίδευση είναι μια συναλλαγή εμπειριών του δασκάλου, που μπορεί να είναι πολύπειρος, και του μαθητή, ο οποίος παρά το μικρό της ηλικίας του έχει τα δικά του μοναδικά βιώματα. Ο ελεύθερος διάλογος, η αναζήτηση στην τάξη και το πνεύμα της ισότητας είναι στοιχεία της δημοκρατικής εκπαίδευσης. Κατά συνέπεια, ήταν πολύ σημαντικό για μένα, πρώτα απ' όλα, να ξεκαθαρίσω στους μαθητές μου ότι δεν γνώριζα τα πάντα, ότι δεν γεννήθηκα με τη γνώση που τους μετέδιδα, ότι αυτή η γνώση κατακτείται και μάλιστα με τρόπους που όλοι τους μπορούσαν να το πετύχουν. Β: Με ποιον τρόπο καλλιεργείς, ως δάσκαλος, αυτό το πνεύμα διαλόγου, έρευνας και αμφισβήτησης; Και πώς καταφέρνεις να μην μετατραπεί η αμφισβήτηση σε κυνισμό; Ζ: Η αμφισβήτηση είναι ένα από τα πιο σημαντικά ποιοτικά γνωρίσματα που μπορείς να ενισχύσεις στους μαθητές. Γεννιέται όταν πειστούν οι μαθητές ότι αυτό που θεωρείται ιερό δεν είναι ιερό, ότι αυτό που θεωρείται αξιοσέβαστο δεν είμαστε αναγκασμένοι να το σεβόμαστε, ότι οι πράξεις του έθνους, που έχουν φορτιστεί έντονα με ρομαντισμό και έχουν εξιδανικευτεί, πρέπει να περάσουν από το μικροσκόπιό μας και να ελεγχθούν με κριτικό βλέμμα. Θυμάμαι έναν φίλο μου που δίδασκε στους μαθητές τού γυμνασίου να είναι σκεπτικιστές για όλα όσα έχουν διδαχτεί για τον Κολόμβο, ως μεγάλο ήρωα και απελευθερωτή που διέδωσε τον πολιτισμό. Ένας μαθητής τού είπε: «Λοιπόν, εάν έχω παραπλανηθεί σε τέτοιο βαθμό για τον Κολόμβο, τότε αναρωτιέμαι για πόσα άλλα θέματα με έχουν εξαπατήσει». Έτσι εννοώ την καλλιέργεια της αμφισβήτησης. Β: Στο κολέγιο Σπέλμαν, και αργότερο στο πανεπιστήμιο της Βοστόνης, είχες απέναντί σου παιδιά που μόλις είχαν αποφοιτήσει από το λύκειο. Αυτά προσέρχονταν με τα μυαλά τους γεμάτα «αποσκευές», σφηνωμένες ιδέες. Πόσο δύσκολο ήταν να τα προσεγγίσεις; Ζ: Στην περίπτωση της διδασκαλίας στο κολέγιο Σπέλμαν, οι μαθητές μου ήταν Αφροαμερικανοί και εγώ ένας από τους λίγους λευκούς καθηγητές. Για τους περισσότερους μαθητές μου ήμουν ο πρώτος λευκός δάσκαλος που συναντούσαν. Προσπάθησα να τους κάνω να συνειδητοποιήσουν ότι οι αξίες και οι αντιλήψεις μου ήταν πολύ διαφορετικές από εκείνες με τις οποίες μεγάλωσαν· δεν πίστευα σε καμία ανωτερότητα της λευκής φυλής, υποστήριζα την ισότητα των ανθρώπων και έπαιρνα στα σοβαρά τις αρχές της δημοκρατίας όχι μόνο στα λόγια, για να σπάσω τον πάγο μεταξύ μας, αλλά και με τη συμπεριφορά μου. Δεν υπενθύμιζα συνέχεια στα παιδιά το τραγικό γεγονός ότι η εκπαίδευσή τους ήταν φτωχή και δεν τους έκανα να αισθάνονται μειονεκτικά γι' αυτό εισερχόμενοι στην τάξη. Επιπλέον, έξω από την τάξη συμμετείχα στον κοινωνικό αγώνα που σχετιζόταν με τις ζωές τους. Όταν αποφάσισαν να πάρουν μέρος στον αγώνα και πήγαν στην Ατλάντα, συμμετέχοντας στην προσπάθεια να καταργηθούν οι φυλετικοί διαχωρισμοί στις δημόσιες βιβλιοθήκες ή όταν αποφάσισαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των τεσσάρων φοιτητών του Γκρίνσμπορο της Ν. Καρολίνα κάνοντας καθιστική διαμαρτυρία, ήμουν μαζί τους, τους υποστήριζα, τους βοηθούσα, διαδήλωνα και αγωνιζόμουν. Πιο πολύ απ' όλα, προσπαθούσα να καλλιεργήσω μία ατμόσφαιρα δημοκρατίας στη σχέση μας. Β: Υπήρξες αναγνώστης από πολύ μικρός· από τότε που βρήκες στον δρόμο ένα βιβλίο του Ταρζάν με τις πρώτες σελίδες του σκισμένες. Αργότερα, σου αγόρασαν οι γονείς σου τη σειρά όλων των μυθιστορημάτων του Τσαρλς Ντίκενς. Ποια είναι η αξία τού διαβάσματος; Ζ: Δεν ξέρω αν τα βιώματά μου συμφωνούν με την εμπειρία των άλλων ανθρώπων. Έχω μιλήσει σε ανθρώπους, κυρίως νέους, που μου είπαν: «Αυτό το βιβλίο μού άλλαξε τη ζωή». Θυμάμαι που καθόμουν σε μία καφετέρια στη Χαβάη απέναντι σε μία φοιτήτρια που κρατούσε το βιβλίο της Άλις Γουόκερ, Το πορφυρό Χρώμα[4]. Παρόλο που η Άλις υπήρξε μαθήτριά μου στο Σπέλμαν, δεν είπα αμέσως: «Αυτή ήταν μαθήτριά μου». Μάλλον επιφυλακτικά, είπα: «Λοιπόν, διαβάζετε Το πορφυρό Χρώμα; Πώς σας φαίνεται;» Η φοιτήτρια απάντησε: «Αυτό το βιβλίο μού άλλαξε τη ζωή». Ξαφνιάστηκα· ένα βιβλίο να αλλάξει τη ζωή ενός ανθρώπου! Μ' όλη τη σεμνότητα, θα ήθελα να προσθέσω ότι έχω συναντήσει πολλούς σπουδαστές που διάβασαν τη Λαϊκή Ιστορία των Η.Π.Α και μου είπαν κάτι που ενώ στην αρχή δεν το πίστευα, τώρα αρχίζω να το πιστεύω: «Ξέρετε, το βιβλίο σας άλλαξε τη ζωή μου». Υπάρχουν βιβλία που έχουν αλλάξει και τη δική μου ζωή. Τα βιβλία του Ντίκενς άλλαξαν τη ζωή μου. Το βιβλίο του Στάινμπεκ, Τα Σταφύλια της Οργής, επίσης. Τα βιβλία του Άπτον Σινκλαίρ, ναι, μού άλλαξαν τη ζωή. Ο Χάουαρντ Ζιν, επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, είναι, ίσως, ο σημαντικότερος ριζοσπαστικός ιστορικός αυτής της χώρας. Διαδραμάτισε ενεργητικό, κινηματικό ρόλο. Τα βιβλία του, Η ιστορία του λαού των Η.Π.Α (στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Αιώρα) και Διακηρύξεις Ανεξαρτησίας, έχουν κάνει θραύση στην Αμερική. Το τελευταίο του έργο είναι το Authentic Zinn. Μετάφραση: Δημήτρης Κωνσταντίνου [1] David Barsamian. Διευθυντής του Alternative Radio (www. alternativeradio.org). [2] Howard Zinn on Democratic Education του Howard Zinn και Donaldo Macedo. Εκδόσεις Paradigm Η.Π.Α, 2004.. [3] What Did You Learn in School Today? Η.Π.Α, 1963, Tom Paxton. [4] Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα. Μιλώντας στα Ίσια για τη Σεξουαλική Απελευθέρωση των Γυναικών ΛΙΝ ΣΙΓΚΑΛ Οι φεμινίστριες (που στις μέρες μας είναι σχεδόν όλες λεσβίες) έχουν επανειλημμένα προκαλέσει τις ετερόφυλες φεμινίστριες «να βγουν από το καβούκι τους». Ακόμη περιμένουμε, μας λένε κουρασμένα, από εσάς να συζητήσετε για τη σεξουαλικότητά σας, να σταματήσετε τις γενικολογίες και να γίνετε συγκεκριμένες: «Είναι η εξουσία και η υποταγή ένα σοβαρό ζήτημα στο ετεροφυλικό σεξ; Κάνουν οι ετερόφυλες φεμινίστριες σαδομαζοχιστικές σκέψεις; Έχει δει ποτέ κανείς μία ενεργητική λεσβία και έναν παθητικό άνδρα μαζί;» Η σιωπή, όπως συνήθως, ως απάντησή τους. Είναι μία αναμενόμενη σιωπή. Οι ετερόφυλες γυναίκες εδώ και καιρό περνούν δύσκολα. Αλλά με πολλούς τρόπους είναι δυσκολότερα γι' αυτές που είναι πιο κοντά στο φεμινισμό. Τα τελευταία χρόνια, είναι η φεμινιστική πολεμική, και όχι η ανδρική αντίδραση, που έχει συγχύσει και αποθαρρύνει περισσότερο τις προοδευτικές σκέψεις για τη σεξουαλικότητα. Το ετεροφυλικό σεξ έχει συνδεθεί μόνιμα με την ανδρική βία και έχει παρουσιαστεί ως ταυτόχρονα η αιτία και η νομιμοποίηση της ανδρικής εξουσίας εις βάρος των γυναικών. Αναρωτιόμαστε, εύλογα, πώς ένα κίνημα που προήλθε και εμπνεύστηκε από το θετικό σεξουαλικό ριζοσπαστισμό του '60 κατάφερε να γεννήσει τόσες πολλές γυναίκες που κατέληξαν τόσο σιωπηλές για τη σεξουαλικότητά τους. Είναι ένα ερώτημα όχι μόνο κεντρικό για τη γένεση του φεμινισμού αλλά και για την πλειοψηφία των γυναικών. Η πρώτη αιτία σιωπής ήταν, φυσικά, οι άνδρες. Οι άνδρες όπως συμπεριφέρονται και όπως αναπαρίστανται στο κυρίαρχο μοντέλο του ανδρισμού που καθορίζει τη συμπεριφορά τους. Ο «ανδρισμός» στη δυτική κουλτούρα σημαίνει, τουλάχιστον εν μέρει, το σεξουαλικό κυνήγι των γυναικών με τη μορφή του σεξιστικού κομπασμού, που προδίδει τόσο τη φοβία μιας πραγματικής προσέγγισης με το άλλο φύλο όσο και τον τρόμο μιας «τρωτότητας» ή «έλλειψης ανδρισμού». Η αποκάλυψη και αποδόμηση αυτών που κρύβονται πίσω από τον ανδρισμό μπορούν να προκαλέσουν την οργή των ανδρών και τη βιαιότητα – συχνά κατευθυνόμενες προς τις γυναίκες ή τους γκέι – σε μια αντιδραστική προσπάθεια να προβάλλουν επιδεικτικά την προσωπική τους δύναμη. Αλλά μπορούν, επίσης, να προκαλέσουν και εξέγερση ενάντια στα καταπιεστικά μοντέλα της ανδρικής ταυτότητας, αν και με περιορισμένη επιτυχία. Η δεύτερη τροχοπέδη, που δεν αφήνει να αναδειχθούν οι ερωτικές επιθυμίες των γυναικών, προέρχεται από το εσωτερικό του φεμινισμού. Ήταν η προσπάθεια να ανακηρύξει αυθεντικά «γυναικείες», συγκεκριμένες σωματικές εμπειρίες. Αυτές εξυπηρετούσαν ως εναλλακτικά σύμβολα, σ' αντίθεση με «τις συμβατικές γυναίκες» που προορίζονταν μόνο για να ικανοποιούν και να διεγείρουν τους άνδρες. Αλλά η αναζήτηση για κάποια πλήρως αυτόνομη, και πλήρως αυτοκαθοριζόμενη σεξουαλικότητα (που βρίσκεται μόνο στον αυνανισμό) οδήγησε ορισμένες γυναίκες στην απόρριψη – και άλλες να πουν και να γράψουν φτάνει πια – του θαυμασμού, του πόθου και της φυσικής έλξης για τους άνδρες. Οι πολλές ανασφάλειες και αβεβαιότητες που αισθάνονται οι γυναίκες για το σώμα τους αφήνουν λίγα περιθώρια για την επανάκτηση του σεξ και τον καθορισμό συγκεκριμένων μοντέλων. Για λίγο καιρό, ήταν μόνο μία μικρή ομάδα ανυπάκουων λεσβιών που αισθάνονταν αρκετή αυτοπεποίθηση, ώστε να αμφισβητήσουν τον ουτοπισμό και τον αυξανόμενο καθοδηγητισμό στις φεμινιστικές διακηρύξεις που μιλούσαν για μια ειδικά «γυναικεία» επιθυμία για ιδανικές, καλοπροαίρετες, αισθαντικές και ισότιμες σχέσεις. Οι λεσβίες εκείνες μιλούσαν, αντίθετα, για την πολυπλοκότητα, την αμφιθυμία και τα αμφίρροπα στοιχεία σύγκρουσης, δύναμης και αδυναμίας, που υπάρχουν σε κάθε είδους παθιασμένες σχέσεις. Το τελικό αδιέξοδο ήταν ένας αναπόφευκτος πόλεμος ενάντια στο σεξουαλικό πάθος. Κάποιος βαθμός σύγχυσης ήταν αναπόφευκτος στην επανεξέταση της γυναικείας σεξουαλικής δράσης, δεδομένων των αντιφατικών συναισθημάτων στην καρδιά του σεξουαλικού πόθου που μας κάνουν να αισθανόμαστε ταυτόχρονα ισχυροί και ανυπεράσπιστοι. Αυτό έγινε πιο πολύπλοκο από μία αλλαγή στο πολιτικό κλίμα. Όλα τα είδη των κοινωνικών ψυχώσεων εύκολα μετατοπίζονται στη σεξουαλικότητα, και η δεξιά γνωρίζει πώς να ενορχηστρώνει την επιθετικότητα ενάντια στη σεξουαλική «ανεκτικότητα» ως την αιτία της κοινωνικής «παρακμής» – κάτι που φάνηκε πολύ πρόσφατα στις μοχθηρές επιθέσεις εναντίον των άγαμων μητέρων. Η υποχώρηση των φεμινιστικών ελπίδων για τη σεξουαλική απελευθέρωση των γυναικών συνόδευε πάντα την ήττα ευρύτερων προσπαθειών για πιο ανθρώπινη και ισότιμη κοινωνία. Αυτό έγινε και το '80… Στην πράξη, όταν η Λίλιαν Ρούμπιν προσπάθησε να ανακαλύψει τον αντίκτυπο της σεξουαλικής επανάστασης στις ΗΠΑ, ανακάλυψε ότι τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες σχεδόν πάντα ανέφεραν ότι ήταν «απογοητευμένοι» από τις πρώτες ετεροφυλικές τους επαφές. Αλλά ενώ οι άνδρες το έβλεπαν σχεδόν όλοι ως ένα σημαντικό βήμα στο δρόμο προς την ανδρική ωρίμανση (εκθέτοντας τα σπέρματα της συχνής καταφυγής τους στο σεξουαλικό καταναγκασμό), καμία γυναίκα δεν το έβλεπε ως καθοριστικό βήμα προς τη γυναικεία ωρίμανση, αντίστοιχα. (Καθιερωμένα, η εμμηνόρροια εξυπηρετεί ως, πολύ πιο αμφίρροπος, σηματοδότης της εισόδου στη φάση της γυναικείας ενηλικίωσης). Η πιο συνηθισμένη απογοήτευση των γυναικών ήταν η προδοσία του συναισθήματος της «ρομαντικής φαντασίας» που έλπιζαν ότι θα ικανοποιούσαν. Ακόμη κι έτσι, όμως, οι πιο σύγχρονες έρευνες για τα κορίτσια της εφηβείας και την κουλτούρα τους δείχνουν ότι είναι πολύ πιο σκληρά και ασκούν πολύ περισσότερο έλεγχο στις ζωές τους από την προηγούμενη γενιά. Περισσότερες γυναίκες αισθάνονται ικανοποιημένες στη σεξουαλική τους ζωή με τους άνδρες. Ακόμη, όμως, υποφέρουν δυσανάλογα από ανδρικές σεξουαλικές επιθέσεις (και αισθάνονται διάχυτο φόβο γι' αυτές). Πώς μπορούμε να καταργήσουμε τα σεξουαλικά μοντέλα που ενθαρρύνουν στους άνδρες το στοιχείο του καταναγκασμού των γυναικών, που καλλιεργούν στις γυναίκες την ενδοτικότητα και εξακολουθούν να φράζουν το δρόμο για την αλλαγή; Μόνο επανεξετάζοντας την ίδια την ιδέα του ετεροφυλικού σεξ. Στην καρδιά του προβλήματος είναι ο τρόπος με τον οποίο ο «ανδρισμός» και η «θηλυκότητα» συνδέονται με τον πολιτισμικό συμβολισμό της σεξουαλικής πράξης: ο ανδρισμός ως ενεργητικότητα, η θηλυκότητα ως παθητικότητα. Όπως υποστήριξε πρόσφατα η λεσβία θεωρητικός Τζούντιθ Μπάτλερ οι αντιθέσεις των γενών αποκτούν το περισσότερο από το νόημά τους μέσω αυτής της βασικής εικόνας του ετεροφυλικού σεξ. Ωστόσο αυτή αποκρύπτει έναν τεράστιο αριθμό από πρωτοβουλίες και δραστηριότητες που αναλαμβάνονται μεταξύ ανδρών και γυναικών. Είναι αυτός ο συμβολισμός που χρειάζεται να αμφισβητούμε διαρκώς, αν θέλουμε ποτέ να ανατρέψουμε την ιδέα ότι το σεξ είναι κάτι που οι άνδρες το κάνουν και οι γυναίκες το υφίστανται – με όλες τις καταπιεστικές συνέπειες που έχει αυτή η ιδέα για τις γυναίκες και τους ομόφυλους άνδρες. Ο πρώτος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό είναι να μιλάμε περισσότερο, όχι λιγότερο, για τις ετεροφυλικές εμπειρίες και τις σωματικές επαφές. Διότι έτσι οι υποτιθέμενες πολώσεις των γενών κλονίζονται και εξασθενούν. Σ' αντίθεση με την άποψη που υποστηρίζει ότι δε θα μπορέσουμε ποτέ να ξεφύγουμε από την «κατωτερότητα» που εμπεριέχει το ετεροφυλικό σεξ για τις γυναίκες, ελάχιστες απ' αυτές τις υποτιθέμενες πολώσεις είναι στην πραγματικότητα ακλόνητα παγιωμένες. Η σεξουαλική απόλαυση και για τους άνδρες – που μας πάει όλους πίσω στην εποχή των δακρύων και των πόθων στις παιδικές μας σχέσεις – έχει σχέση με την άνευ όρων παράδοση και την απώλεια ελέγχου, όπως και για τις γυναίκες. Δεν υπάρχει τίποτε αναπόφευκτο όσον αφορά είτε τη σύναψη καθαυτή είτε την επιθυμητή μορφή του ετεροφυλικού δεσμού. Όπως γνωρίζει κάθε πόρνη, οι ετερόφυλοι άνδρες τρομοκρατούνται και, ταυτόχρονα, έλκονται παθιασμένα από την ιδέα της αδυναμίας και της απώλειας του ελέγχου. Η σεξουαλικότητα μπορεί να είναι ένας χώρος ανδρικής ευαισθησίας και τρωτότητας όσο και γυναικείας (παρόλο που οι άνδρες αντιμετωπίζουν φυσικό καταναγκασμό σχεδόν πάντα μόνο από άλλους άνδρες). Αυτός είναι ο λόγος που οι άνδρες, περισσότερο από τις γυναίκες, συχνά φοβούνται τη φυσική εγγύτητα, αρνούμενοι στον εαυτό τους τις απολαύσεις της παθητικότητας, οι οποίες, τελικά, είναι αυτές που δείχνουν πόσο απολαυστικό μπορεί να είναι το σεξ. Οι άνδρες, ακριβώς όπως οι γυναίκες, αποζητούν αυτό που επίσης φοβούνται και τρέμουν: το βαθύ συναίσθημα της τρωτότητας που συνοδεύει τις περιπτύξεις, τους εναγκαλισμούς και τις διεισδύσεις… Υπάρχουν πολλές «ετεροσεξουαλικότητες», και όλες οι σεξουαλικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένων των ομοφυλικών, είναι «έτερο-» με κάποιον τρόπο. Υπάρχει ποικιλία και η έννοια του «άλλου» στις ομοφυλικές πράξεις και σχέσεις, και πολυμορφία στις αμφισεξουαλικές περιπτύξεις. Θεωρείται δεδομένο ότι εδραιώνουμε την ταυτότητα του γένους μας και ότι επικυρώνουμε την επιβολή του αρσενικού μέσω του σεξ – του ετεροφυλικού σεξ: «Ένας άνδρας μπορεί να γίνει πιο αρσενικό και μια γυναίκα πιο θηλυκό, όταν συνουσιάζονται με ρίγος κατά τη διάρκεια του πηδήματος», φωνάζει ο Νόρμαν Μέιλερ. Αλλά είναι έτσι; Το σεξ είναι συχνά η πιο περίπλοκη απ' όλες τις κοινωνικές επαφές ακριβώς επειδή απειλεί με μεγάλη ευκολία την πόλωση των γενών, αντί για να την επιβεβαιώνει. Η πιο απλή ματιά στην πολυπλοκότητα των γυναικείων και ανδρικών δραστηριοτήτων δείχνει ότι το ετεροφυλικό σεξ μπορεί να μην είναι πιο επιβεβαιωτικό των κανονικών ρόλων των γενών από την εναλλακτική λύση του ομοφυλικού σεξ (και μ' αυτήν την έννοια όχι λιγότερο διεστραμμένο). Στο συναινετικό σεξ, όταν συναντιούνται τα κορμιά, η αποκάλυψη αυτής της συνεύρεσης – η απειλή και το αποκορύφωμά της – είναι ακριβώς ότι όλες αυτές οι σπουδαίες διχοτομήσεις (ενεργητικότητα/ παθητικότητα, υποκείμενο/αντικείμενο, ετεροφυλικός/ομοφυλικός έρωτας) σβήνουν. Πραγματικά, κάποιοι υποστηρίζουν ότι ο φαλλικός κομπασμός των ανδρών δεν έχει να κάνει τόσο με την άρνηση της απόδοσης εξουσίας στη γυναίκα, παρόλο που έχει αυτό το επακόλουθο, όσο με την άρνηση της πραγματικότητας, της απόλαυσης και με την κατηγορηματική απώθηση των ανδρικών συναισθημάτων της παθητικότητας και της εξάρτησης. Ακόμη, έρευνες για την υγεία, την ευτυχία και τις σεξουαλικές συνήθειες έχουν αποκαλύψει από καιρό ότι, όπως το θέτει μία αμερικανική έρευνα: «Αυτό που χρειάζονται οι περισσότεροι άνδρες πραγματικά είναι να αναπτύξουν τη "θηλυκή" τους πλευρά και να επικεντρώσουν περισσότερο στις σχέσεις, να εκφράσουν τα συναισθήματά τους περισσότερο και να γίνουν πιο άνετοι με την ιδέα της εξάρτησης». Η επικίνδυνη ψύχωση των ανδρών με την εξουσία («ανδρισμός»), και για κάποιους η προσφυγή στο σεξουαλικό καταναγκασμό, θα εξαφανιστεί μόνο αν ξεπεραστεί η γενικότερη κοινωνική τους κυριαρχία – που ήταν πάντα η ψυχή του «φαλλικού» συμβολισμού. Αλλά μέσα στην ποικιλομορφία των ετερόφυλων συνευρέσεων και σχέσεων, κάποιες είναι καταναγκαστικές, καταπιεστικές, παθολογικές ή αποδυναμωτικές· άλλες είναι απολαυστικές, ανταποδοτικές, ισχυροποιητικές, προσφέρουν αυτοεπιβεβαίωση και υποστήριξη. Πολλές κινούνται μεταξύ των δύο κατηγοριών… Ωστόσο, δεν υποστηρίζω ότι ο αγώνας για να σπάσουν οι δεσμοί που συνδέουν την ενεργή («ανδροπρεπή») σεξουαλικότητα με τις πολιτισμικές ιεραρχίες του γένους θα είναι ποτέ εύκολος. Οι ιεραρχίες φύλου και γένους έχουν επιβιώσει παρά τις προφανείς αυξανόμενες αντινομίες τους. Είναι παγίδα να θεωρήσουμε (σύμφωνα με την Cosmopolitan-φεμινιστική μόδα της μαζικής κουλτούρας) ότι μπορούμε να αγνοήσουμε εξίσου και τη συμβολική διάσταση της γλώσσας και τις υφιστάμενες εξουσιαστικές σχέσεις μεταξύ γυναικών και ανδρών. Στο Cosmopolitan και τα περιοδικά του είδους του, οι γυναίκες παρουσιάζονται ήδη ως ισότιμοι σεξουαλικοί σύντροφοι των ανδρών, και τους λέει πώς να κατακτήσουν και να ευχαριστήσουν τους άνδρες τους, λες και οι άνδρες αποζητούν και αυτοί τέτοιου είδους συμβουλές. Αυτή η ρητορική αγνοεί αβασάνιστα την έκταση της εξουσίας των ανδρών πάνω στις γυναίκες και το αμυντικό προσωπείο ενός ενδημικού μισογυνισμού: εμφανές ακόμη και από τη μικρότερη ρωγμή της φιλελεύθερης επιφάνειας της σεξουαλικής ισότητας. Ποιος φοβάται την ανεξαρτησία των γυναικών; Της μόνης, εργαζόμενης γυναίκας; Της μόνης μητέρας; Του σεξουαλικού θηλυκού; Κοιτάξτε στον κινηματογράφο της γειτονιάς σας για τις απαντήσεις. Πρέπει, επίσης, να λάβουμε υπόψη τους συμβολισμούς της μαζικής κουλτούρας για τις γυναίκες: ειδικά τις ρομαντικές ιστορίες. Έχουμε ποτιστεί από τις φαντασίες των μητέρων μας και τα όνειρά τους, και έχουμε επηρεαστεί από την παρακολούθηση δημοφιλών ταινιών και βιβλίων, όπου ταυτιζόμαστε μόνο με τη γυναίκα ηρωίδα που περιμένει. Πολλές μελέτες των σεξουαλικών εμπειριών των νεαρών γυναικών αναδεικνύουν τον αποδυναμωτικό χαρακτήρα αυτής της κληρονομιάς. Ο ορισμός του σεξ με όρους έρωτα και ρομαντισμού είναι ο κύριος λόγος που οι νέες γυναίκες επιτρέπουν στον άνδρα σύντροφό τους να καθορίζει τη σεξουαλική τους ζωή. Επίσης εξηγεί τη συχνή τους απογοήτευση, ακόμη και αν τα διάχυτα παιχνίδια με την εξουσία σ' αυτές τις ιστορίες αποκαλύπτουν κάποιες από τις αντιφάσεις της «θηλυκής» ταυτότητας. Κι όμως, όσο ισχυρή κι αν είναι η εικονογραφία του σεξ και η ρομαντική κληρονομιά, οι συνέπειές τους είναι πολύμορφες. Αν η πρώτη παγίδα για τους ριζοσπάστες του σεξ είναι η αγνόηση των περιορισμών των συμβόλων και των κοινωνικών ιεραρχιών, η δεύτερη παγίδα είναι να ανακηρύξουν αυτά τα πράγματα παγιωμένα και απρόσβλητα. Στην πράξη, είναι χρονικά ευάλωτα και ασταθή, εύκολο να ανατραπούν και να σατιριστούν – αν και εξίσου εύκολο να αποκατασταθούν… Όλοι μας, και ειδικά οι νέοι άνθρωποι, χρειαζόμαστε νέες πηγές σεξουαλικής παιδείας, νέες ερωτικές ιστορίες που αναπαριστούν εξίσου γυναίκες και άνδρες να αποκτούν ή να παραδίδουν τον έλεγχο σε συνθήκες αμοιβαίας εκτίμησης, ασφάλειας και ηδονής. Ερευνώντας την ποικιλία των ετερόφυλων πρακτικών μας δίνεται η δυνατότητα να επιβραβεύσουμε εκείνες τις συνευρέσεις που βασίζονται στην εμπιστοσύνη και την τρυφερότητα (με μικρή ή με μεγάλη διάρκεια) και να αναρωτηθούμε (γιατί δεν είναι εύκολο) με ποιον τρόπο μπορούμε να ενισχύσουμε καλύτερα τις γυναίκες για να διαχειριστούν εκείνες τις συνευρέσεις που δεν έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη για να δημιουργήσουμε ριζοσπαστική σεξουαλική πολιτική που να περιλαμβάνει τον ετεροφυλικό έρωτα. Όταν η Τζόαν Νεστλ έγραψε τις συγκινητικές της αναμνήσεις, «My Mother Likes to Fuck» («Στη Μητέρα μου Αρέσει να Πηδιέται», στμ), κάποιες γυναίκες έκαναν διαδήλωση έξω από το περιοδικό London Magazine, που τις δημοσίευσε. Είχε τολμήσει να διαμαρτυρηθεί: «Μη μου μιλάτε για φαλλοκρατία, αλλά βοηθήστε ν' αλλάξει ο κόσμος, ώστε καμία γυναίκα να μην αισθάνεται ντροπή ή φόβο, επειδή της αρέσει να πηδιέται». Ακριβώς. Οι ετερόφυλες γυναίκες, όπως οι γκέι και οι λεσβίες, έχουν να κερδίσουν τα πάντα από την επιβεβαίωση του μη καταναγκαστικού πόθου τους να πηδιούνται· αν, όταν, όπως, και με όποιους επιθυμούμε. Η Lynne Segal είναι μία αυστραλή ψυχολόγος, ελευθεριακή φεμινίστρια, ακτιβίστρια και συγγραφέας πολλών βιβλίων όπως το Is the Future Female? Troubled Thoughts on Contemporary Feminism (1987) και το Straight Sex: The Politics of Pleasure (1994). Μετάφραση: Δημήτρης Κωνσταντίνου Καταναλωτικός Φονταμενταλισμός και μια Παρανοϊκή Κοινωνία ΜΠΡΟΥΣ ΛΙΒΑΪΝ Σ' ένα γιγαντιαίο κατάστημα IKEA της Σαουδικής Αραβίας, το 2004, τρεις άνθρωποι σκοτώθηκαν από ένα ορμητικό πλήθος αγοραστών που πάλευαν για ένα από τα περιορισμένα σε αριθμό πιστωτικά κουπόνια των 150$. Παρόμοια, το Νοέμβρη του 2008, ένας εργαζόμενος σ' ένα Wal-Mart της Νέας Υόρκης ποδοπατήθηκε μέχρι θανάτου από αγοραστές που ήταν αποφασισμένοι ν' αγοράσουν μία από τις περιορισμένες σε αριθμό τηλεοράσεις Plasma 50 ιντσών. Ο Ζτινιτάι Νταμούρ, εποχικός εργαζόμενος στα έργα συντήρησης εγκαταστάσεων, σκοτώθηκε την «Μαύρη Παρασκευή». Μέσα στα άγρια χαράματα, περίπου 2.000 αγοραστές περίμεναν ανυπόμονα έξω από ένα κατάστημα Wal-Mart, φωνάζοντας ρυθμικά «Ρίξτε τις πόρτες». Σύμφωνα με το συνάδερφο του Νταμούρ, Τζίμι Όβενμπι: «Ποδοπατήθηκε από 200 άτομα. Έβγαλαν τις πόρτες από τους μεντεσέδες τους. Τσαλαπατήθηκε και σκοτώθηκε μπροστά στα μάτια μου». Οι μάρτυρες ανέφεραν ότι ο Νταμούρ, που ήταν 34 χρονών, πάλευε ν' ανασάνει καθώς οι αγοραστές συνέχισαν να ξεχύνονται σαν κύματα από πάνω του. Όταν η αστυνομία τους διέταξε ν' αδειάσουν το κατάστημα, πολλοί αρνήθηκαν, ενώ κάποιοι φώναζαν «Είμαι στην ουρά από χθες το πρωί». Ο συμβατικός Τύπος, καλύπτοντας το θάνατο του Νταμούρ, επικεντρώθηκε στον όχλο των μανιασμένων αγοραστών και, σε μικρότερο βαθμό, στην ανευθυνότητα των υπευθύνων του καταστήματος που απέτυχαν στον τομέα της ασφάλειας. Ωστόσο, απουσίαζε στον Τύπο οποιαδήποτε αναφορά στην «κουλτούρα του καταναλωτή» και στην παρανοϊκή κοινωνία στην οποία οι έμποροι, οι διαφημιστές και τα ΜΜΕ προωθούν τη λατρεία του φθηνού εμπορεύματος. Μαζί με τους δημοσιογράφους, και οι συνάδελφοί μου επαγγελματίες στον τομέα της ψυχικής υγείας επίσης συγκάλυψαν την κοινωνική παραφροσύνη. Εξαίρεση αποτελεί ο δημοκράτης-σοσιαλιστής ψυχαναλυτής Έριχ Φρομ (1900-1980). Ο Φρομ στο βιβλίο του «Η Λογική Κοινωνία» (1955), έγραψε: «Ακόμα πολλοί ψυχίατροι και ψυχολόγοι αρνούνται ν' αναλογιστούν την ιδέα ότι η κοινωνία στο σύνολό της μπορεί να έχει έλλειμμα λογικής. Θεωρούν ότι το πρόβλημα της πνευματικής υγείας σε μια κοινωνία συνίσταται μόνο σ' ένα σύνολο μη προσαρμοσμένων ατόμων και όχι στην πιθανή αποτυχία προσαρμογής της κουλτούρας καθαυτής». Ενώ οι άνθρωποι μπορούν ν' αντισταθούν στην προπαγάνδα των φτηνιάρικων αντικειμένων και να μην προσκυνούν τα Wal-Mart, τα IKEA και άλλα μητροπολιτικά καταστήματα – να μην ακολουθούν το μονοπάτι του όχλου των φονταμενταλιστών καταναλωτών – είναι δύσκολο να προστατευτεί κάποιος από τον αργό θάνατο που προκαλείται από την κουλτούρα του καταναλωτή. Καθημερινά οι άνθρωποι βομβαρδίζονται ψυχολογικά, κοινωνικά και διανοητικά, με χίλιους δυο τρόπους, από μια κουλτούρα, η οποία:
Αύξηση των υλικών προσδοκιών. Αυτές οι προσδοκίες συχνά δεν εκπληρώνονται κι αυτό προκαλεί πόνο, ο οποίος ενισχύει τις συναισθηματικές δυσκολίες και τις καταστροφικές συμπεριφορές. Σε μία κλασική πλέον εργασία του 1998, η οποία ερευνούσε τις αλλαγές στην πνευματική υγεία των Μεξικανών μεταναστών που ήρθαν στις ΗΠΑ, ο κοινωνικός ερευνητής Γουίλιαμ Βέγκα διαπίστωσε ότι η αφομοίωσή τους στην κοινωνία των ΗΠΑ σήμαινε τον τριπλασιασμό των καταθλιπτικών επεισοδίων γι' αυτούς τους μετανάστες. Ο Βέγκα διαπίστωσε, επίσης, μεγάλη αύξηση στην κατάχρηση ουσιών και σε άλλες επιβλαβείς συμπεριφορές. Πολλοί απ' τους μετανάστες αισθάνθηκαν να πονάνε από τη μη ικανοποίηση των υψηλών υλικών προσδοκιών και ανέφεραν, ακόμη, ότι πονούσαν λόγω της λιγοστής κοινωνικής υποστήριξης. Υποτίμηση της ανθρώπινης ανάγκης για μέθεξη. Μια μελέτη του 2006 στο περιοδικό American Sociological Review σημείωνε ότι το ποσοστό των Αμερικανών οι οποίοι ανέφεραν ότι δεν είχαν ούτε ένα στενό φίλο για να κάνουν εκμυστηρεύσεις αυξήθηκε τα τελευταία 20 χρόνια από το 10% στο 25% περίπου. Η κοινωνική απομόνωση σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την κατάθλιψη και άλλα προβλήματα συναισθηματικής φύσης. Ωστόσο, η αυξανόμενη μοναξιά είναι ό,τι καλύτερο για την οικονομία της κατανάλωσης, της οποίας η ευημερία στηρίζεται στα υψηλά νούμερα των αγοραζόμενων ειδών: η ύπαρξη μεγαλύτερου αριθμού μοναχικών ανθρώπων σημαίνει μεγαλύτερο αριθμό πωλήσεων σε τηλεοράσεις, DVDs, ψυχιατρικά φάρμακα κτλ. Προωθεί τον εγωισμό. Η εγωπάθεια είναι μία από τις πολλές αιτίες που έχει εκτιναχθεί στα ύψη ο ρυθμός εκδήλωσης κατάθλιψης και άλλων δυσκολιών συναισθηματικής φύσης στις ΗΠΑ – και η εγωπάθεια είναι ακριβώς αυτό που απαιτεί μια καταναλωτική κουλτούρα. Ο Βούδας, 2.500 χρόνια πριν, αναγνώρισε τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στον πόθο του «Εγώ» και στις συναισθηματικές δυσκολίες, και πολλοί μελετητές της ανθρώπινης φύσης, από τον Σπινόζα μέχρι τον Έριχ Φρομ, έχουν καταλήξει σε παρόμοια συμπεράσματα. Εξαλείφει την αυτοπεποίθηση. Η απώλεια της αυτοπεποίθησης μπορεί να δημιουργήσει επώδυνη αίσθηση ανησυχίας, η οποία ενισχύει την κατάθλιψη και άλλες προβληματικές συμπεριφορές. Στη σύγχρονη κοινωνία ένας αυξανόμενος αριθμός ανθρώπων – τόσο αντρών όσο και γυναικών – δεν μπορούν να μαγειρέψουν ούτε ένα απλό φαγητό. Ποτέ δε θα μάθουν την αίσθηση της ασφάλειας που προσφέρει η ικανότητα να ετοιμάζεις ο ίδιος το φαγητό σου, να καλλιεργείς τα δικά σου λαχανικά, να κυνηγάς, να ψαρεύεις, να συλλέγεις φαγητό προς επιβίωση, με αποτέλεσμα την καταπολέμηση του αισθήματος της ανησυχίας. Σ' ένα καταναλωτικό σύστημα, τέτοιου είδους αυτοπεποίθηση δεν έχει κανένα νόημα. Σε κάποιο βαθμό, οι άνθρωποι ξέρουν ότι σε περίπτωση που χάσουν τα εισοδήματά τους – κάτι διόλου απίθανο στις μέρες μας – δεν έχουν την ικανότητα να επιβιώσουν. Αλλοτρίωση της ανθρώπινης φύσης. Οι ιεροκήρυκες του καταναλωτικού συστήματος – οι διαφημιστές και οι έμποροι – ξέρουν ότι οι φονταμενταλιστές καταναλωτές θα αγοράσουν περισσότερα αν είναι αποξενωμένοι από κάποιες φυσιολογικές αντιδράσεις, όπως η ανία, η απογοήτευση, η λύπη και η ανησυχία. Αν αυτοί οι ιεροκήρυκες καταφέρουν να μας πείσουν ότι κάθε συναισθηματική κατάσταση είναι επαίσχυντη ή απόδειξη αρρώστιας, τότε θα είμαστε πιο ευεπίφοροι στο να αγοράσουμε, όχι μόνο ιατρικά φάρμακα, αλλά επίσης κάθε είδους προϊόντα, με σκοπό να νιώσουμε καλύτερα. Όταν είμαστε φοβισμένοι και αποξενωμένοι από μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση, αυτός «ο πόνος πάνω στον πόνο» ενισχύει την κατάθλιψη και άλλες αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και επιβλαβείς πράξεις. Πόνος λόγω διάψευσης των ελπίδων. Η ψευδής ελπίδα του καταναλωτικού φονταμενταλισμού συνίσταται στο ότι κάποια μέρα θα ανακαλύψουμε ένα προϊόν, το οποίο θα χειρίζεται με προβλέψιμο τρόπο τις διαθέσεις χωρίς καμιά παρενέργεια. Η σύγχρονη ψυχιατρική είναι πλήρες μέλος του καταναλωτικού συστήματος. Η έρευνα για την ανακάλυψη του αντικαταθλιπτικού που θα απομακρύνει τον πόνο της απελπισίας χωρίς να καταστρέφει τη ζωή, είναι το «Άγιο Δισκοπότηρό» της. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο Φρόιντ νόμισε ότι το είχε βρει με την κοκαΐνη. Στα μέσα του 20ου αιώνα, οι ψυχίατροι νόμισαν ότι το είχαν βρει με τις αμφεταμίνες και αργότερα με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, όπως το Tofranil και το Elavil. Στο τέλος του 20ου αιώνα, ήταν τα SSRIs, όπως το Prozac, το Paxil και το Zoloft, τα οποία τελικά αποδείχτηκαν ότι δημιουργούσαν εξάρτηση και οδυνηρό στερητικό σύνδρομο κι ότι δεν ήταν πιο αποτελεσματικά απ' τα πλασέμπο. Όποιο κι αν είναι το αντικαταθλιπτικό φάρμακο, λανσάρεται ως φάρμακο που εξαφανίζει την κατάθλιψη χωρίς να καταστρέφει τη ζωή. Όσο περνά ο καιρός, γίνεται πλέον φανερό ότι, όταν κάποιος επεμβαίνει στους νευροδιαβιβαστές, κάνει ζημιά στη ζωή (όπως κάνουν το ηλεκτροσόκ και η ψυχο-χειρουργική). ***** Οι φονταμενταλιστές απορρίπτουν και τη λογική και την εμπειρία. Είναι προσκολλημένοι στο δόγμα κι αν το δόγμα τους αποτύχει, δεν το εγκαταλείπουν, αντιθέτως αποφασίζουν να εντείνουν την πίστη τους και να εστιάσουν ακόμη περισσότερο στο δόγμα τους. Ο Έριχ Φρομ, 54 χρόνια πριν, κατέληγε στο συμπέρασμα: «Ο άνθρωπος [sic] σήμερα έρχεται αντιμέτωπος με την πιο θεμελιώδη επιλογή, όχι εκείνη ανάμεσα στον καπιταλισμό και τον κομουνισμό, αλλά αυτή ανάμεσα στο ρομποτισμό (τόσο στην καπιταλιστική όσο και την κομουνιστική εκδοχή του) και τον Ουμανιστικό Κοινοτιστικό Σοσιαλισμό. Τα περισσότερα γεγονότα δείχνουν να επιλέγει το ρομποτισμό κι αυτό σημαίνει, σε βάθος χρόνου, παραφροσύνη και καταστροφή. Ωστόσο, όλα αυτά τα γεγονότα δεν αρκούν για να καταστραφεί η πίστη στην κρίση του ανθρώπου, την καλή του θέληση και τη λογική. Όσο μπορούμε να σκεφτόμαστε άλλες εναλλακτικές, δεν είμαστε χαμένοι». Η απελευθέρωση από τον καταναλωτικό φονταμενταλισμό σημαίνει να σκεφτόμαστε εναλλακτικές λύσεις και σημαίνει, επίσης, μια ενεργητική ανυπακοή: να επιλέξουμε να γευτούμε τις ποικίλες εκφάνσεις της ζωής οι οποίες έχουν αποκλειστεί από το δόγμα. Ο Bruce E. Levine είναι κλινικός ψυχολόγος και συγγραφέας του Surviving America's Depression Epidemic: How to Find Morale, Energy, and Community in a World Gone Crazy (Chelsea Green Publishing, 2007). Μετάφραση: Μιχάλης Παπαδόπουλος Οι 10 Χειρότερες Επιχειρήσεις του 2008 ΡΟΜΠΕΡΤ ΒΑΪΣΜΑΝ Τι χρονιά για επιχειρηματική εγκληματικότητα και παρανομία! Όταν συντάσσαμε τη λίστα με τις 10 χειρότερες (πολυεθνικά) εταιρείες του 2008, εύκολα θα μπορούσαμε να περιοριστούμε στις επιχειρήσεις της Wall Street. Αλλά κι ο υπόλοιπος επιχειρηματικός τομέας δεν επέδειξε καλύτερη συμπεριφορά κατά τη διάρκεια του 2008 και δε θα θέλαμε να ξεφύγει από τον έλεγχό μας. Έτσι, κρατώντας την παράδοση να επισημαίνουμε διάφορες μορφές επιχειρηματικών παραπτωμάτων, συμπεριλάβαμε μόνο μία χρηματοοικονομική εταιρία στις 10 χειρότερες. Εδώ, με αλφαβητική σειρά, παρουσιάζονται οι 10 χειρότερες επιχειρήσεις του 2008. (Ολόκληρη η λίστα βρίσκεται εδώ: http://www.multinationalmonitor.org/mm2008/112008/weissman.html) AIG: Λεφτά για το τίποτα Σίγουρα, δεν υπάρχει μόνο ένας υπεύθυνος για την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση. Αλλά αν έπρεπε να διαλέξω μία και μόνο υπεύθυνη εταιρεία, υπάρχει ένας πολύ ισχυρός λόγος για να επέλεγα την AIG (American International Group), η οποία έχει ήδη απορροφήσει πάνω από 150 δις δολάρια από εισφορές φορολογουμένων. Πουλώντας χρηματιστηριακά προϊόντα (credit default swaps) η AIG ουσιαστικά εισέπραττε «ασφάλιστρα κινδύνου» με τη γελοία παραδοχή ότι δεν θα πλήρωνε ποτέ για μια αποτυχία - πόσο μάλλον όταν η κατάρρευση του συνόλου της αγοράς ήταν εξασφαλισμένη. Όταν η πραγματικότητα εδραιώνεται, η οροφή καταρρέει. CARGILL: Αισχροκέρδεια στην αγορά τροφίμων Όταν οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν στα τέλη του 2007 και στις αρχές του 2008, οι χώρες και οι φτωχοί καταναλωτές βρέθηκαν στο έλεος της παγκόσμιας αγοράς και των γιγάντιων εταιρειών εμπορίου που κυριαρχούν. Ενώ η πείνα αυξανόταν κι εξεγέρσεις για τρόφιμα ξεσπούσαν σ' όλο τον κόσμο, η Cargill είδε τα κέρδη της, μόνο το δεύτερο τρίμηνο του 2008, να αυξάνονται και να φτάνουν πάνω από 1 δις δολάρια. Σε μια ανταγωνιστική αγορά, θα μπορούσε μια εταιρία που κάνει το μεσάζοντα στο εμπόριο σιτηρών να έχει κέρδη; Το παγκόσμιο εμπόριο σιτηρών, όμως, δεν είναι ανταγωνιστικό και το νομικό καθεστώς της παγκόσμιας οικονομίας – όπως έχει διαμορφωθεί κατ' εντολή της Cargill και των παρατρεχάμενών της – διασφαλίζει ότι οι φτωχές χώρες θα πρέπει να εξαρτώνται και να είναι στο έλεος των εταιριών που εμπορεύονται τα σιτηρά παγκοσμίως. CHEVRON: «Δεν μπορούμε να αφήσουμε μικρές χώρες να τα βάλουν με τις μεγάλες εταιρείες» CONSTELLATION ENERGY: Επενδύσεις στα πυρηνικά Αν και είναι πολύ επικίνδυνη, πολύ ακριβή και πολύ συγκεντρωτική για να χρησιμοποιείται στην παραγωγή ενέργειας, η πυρηνική ενέργεια δε θα εγκαταλειφθεί, χάρη στους κατασκευαστές πυρηνικού εξοπλισμού που βρίσκουν συνεχώς τρόπους να κάνουν τον κόσμο να πληρώνει. Ο όμιλος Constellation Energy, που διαχειρίζεται τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Calvert Cliffs στο Μέριλαντ και πρόσφατα είχε αναμειχθεί σε ένα σχέδιο ώστε να μετακυλήσει το κόστος στους καταναλωτές του Μέριλαντ, σχεδιάζει να κατασκευάσει ένα νέο αντιδραστήρα στο Calvert Cliffs, τον πρώτο νέο αντιδραστήρα που θα κατασκευαστεί στις ΗΠΑ έπειτα από το ατύχημα στο Three Mile Island το 1979. Η εταιρία προσανατολίζεται να εκμεταλλευτεί τους ευνοϊκούς όρους της νομοθετικής πράξης για την ενέργεια (2005 Energy Act) και να πάρει δάνεια με εγγυήσεις από την αμερικανική κυβέρνηση για την κατασκευή του αντιδραστήρα. Η εταιρία αναγνωρίζει ότι δε θα μπορούσε να προχωρήσει στην κατασκευή χωρίς την κυβερνητικές εγγυήσεις. CNPC: Βία προερχόμενη από πετρελαϊκά συμφέροντα στο Νταρφούρ Το Σουδάν κατόρθωσε να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να αποφύγει τις κυρώσεις για τη σφαγή που διέπραξε στο Νταρφούρ, χάρη στην υποστήριξη που απολαμβάνει από την Κίνα, εξαιτίας της σχέσης του με τα κινεζικά πετρέλαια (Chinese National Petroleum Corporation, CNPC).. «Η σχέση της CNPC και του Σουδάν είναι σχέση συμβίωσης», σημειώνεται στην έκθεση «Επενδύοντας στην τραγωδία» της οργάνωσης Human Rights First που δημοσιεύτηκε το Μάρτιο του 2008. «Δεν είναι μόνο η CNPC ο μεγαλύτερος επενδυτής στο Σουδάν στον πετρελαϊκό τομέα, αλλά και το Σουδάν είναι η μεγαλύτερη αγορά της CNPC στο εξωτερικό». Το πετρέλαιο έχει πυροδοτήσει τη βία στο Νταρφούρ. «Η κερδοφορία στον πετρελαϊκό τομέα του Σουδάν εξελίχθηκε χρονικά παράλληλα με τη βία στο Darfur», αναφέρει η Human Rights First. DOLE: Η πικρή γεύση του Ανανά Η προσπάθεια μεταρρύθμισης της γης στις Φιλιππίνες το 1998 αποκαλύφτηκε ότι ήταν απάτη. Οι γαιοκτήμονες, που συμμετείχαν στο προσχέδιο νόμου, εφεύραν τρόπους να παρακάμψουν τον ουσιαστικό σκοπό του. Οι εργαζόμενοι στις φυτείες ανανά της Dole είναι κάποιοι απ' αυτούς που πλήρωσαν το τίμημα. Στο πλαίσιο της αγροτικής μεταρρύθμισης, η γη που άνηκε στη Dole μοιράστηκε ανάμεσα στους εργαζόμενους και σε άλλους που είχαν απαιτήσεις επί της γης πριν από την εμφάνιση του κολοσσού. Ωστόσο, οι πλούσιοι ιδιοκτήτες γης ελίχθηκαν ώστε να πάρουν τον έλεγχο των συνεταιρισμών των εργαζομένων που ήταν υποχρεωμένοι να σχηματίσουν, εξηγεί σε μια έκθεση του Οκτωβρίου το διεθνές φόρουμ για τα εργασιακά δικαιώματα (International Labor Rights Forum, ILRF) που εδρεύει στην Ουάσινγκτον. Η Dole συνέτριψε τους κανονικούς εργαζόμενους και τους αντικατέστησε με συμβασιούχους. Οι συμβασιούχοι πληρώνονται λιγότερα από το όριο και κερδίζουν σχεδόν 1,85 δολάρια τη μέρα, σύμφωνα με το ILRF. GE: Δημιουργική λογιστική Τον Ιούνιο, ο πρώην ρεπόρτερ των New York Times, Ντέιβιντ Τζόνστον, δημοσιοποίησε εσωτερικά έγγραφα της General Electrics όπου φαίνεται ότι η εταιρία είχε εμπλακεί σε μια μακροχρόνια προσπάθεια να αποφύγει την καταβολή φόρων. Σε μια μακροσκελή αναφορά στην Tax Notes International, ο Τζόνστον αναφέρεται στα τιμολόγια μιας θυγατρικής της GE τα οποία εμφανίζουν ύποπτα μεγάλο όγκο πωλήσεων συσκευών φωτισμού σε ελαφρώς κατοικημένες περιοχές του Αμαζονίου. Οι πωλήσεις αυτές αποφεύγουν τους υψηλότερους φόρους (ΦΠΑ) των αστικών περιοχών, όπου οι πωλήσεις θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερες. Ο Τζόνστον αναφέρει ότι οι διαφεύγοντες φόροι, σύμφωνα με τα εσωτερικά έγγραφα που εξέτασε, φαίνεται να είναι λιγότεροι από 100 εκατομμύρια δολάρια, αλλά εικάζει ότι το όλο σχέδιο θα μπορούσε να αφορά πολύ μεγαλύτερα ποσά. Ο Τζόνστον δεν αποκαλύπτει την πηγή που του έδωσε τα εσωτερικά έγγραφα της GE, αλλά η εταιρία ισχυρίζεται ότι ήταν μια πρώην δικηγόρος της εταιρίας, η Αντριάνα Κόεκ. Η GE είχε απολύσει την Κόεκ τον Ιανουάριο του 2007 για «λόγους επιδόσεων», όπως λέει. IMPERIAL SUGAR: 14 Νεκροί Στις 7 Φεβρουαρίου, μια έκρηξη συγκλόνισε το εργοστάσιο Imperial Sugar στο Port Wentworth, της Τζόρτζια. Ημέρες αργότερα, όταν η φωτιά τελικά έσβησε και οι εργασίες έρευνας και διάσωσης ολοκληρώθηκαν, ο φοβερός απολογισμός έγινε τελικά γνωστός: 14 νεκροί και δεκάδες τραυματίες με σοβαρά εγκαύματα. Όπως και με όλα σχεδόν τα βιομηχανικά ατυχήματα, αποδεικνύεται ότι η τραγωδία θα μπορούσε να αποφευχθεί. Η αιτία ήταν συσσωρευμένη σκόνη ζάχαρης, που όπως και άλλες μορφές της σκόνης, είναι εξαιρετικά εύφλεκτη. Ένα μήνα μετά την έκρηξη στο Port Wentworth, επιθεωρητές Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας (OSHA) πραγματοποίησαν έρευνα σε ένα άλλο εργοστάσιο της Imperial Sugar, στο Γκράμερσι της Λουιζιάνα και βρήκαν από 1/4 μέχρι και 2 ίντσες σκόνης σε ηλεκτρικά καλώδια και σε μηχανήματα και έως 48 ίντσες στους ορόφους που βρίσκονται οι αίθουσες εργασίας. Η Imperial Sugar προφανώς και γνώριζε τις συνθήκες στα εργοστάσιά της. Είχε μάλιστα λάβει ορισμένα μέτρα για τον καθαρισμό πριν από την έκρηξη. Η εταιρεία είχε αναθέσει το Νοέμβριο του 2007 τις εργασίες καθαρισμού σε ένα νέο αντιπρόεδρο, ο οποίος έλαβε ορισμένα σημαντικά μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Ο αντιπρόεδρος ανέφερε σε μία επιτροπή του Κογκρέσου ότι η διοίκηση τού είχε ζητήσει να μετριάσει τα αιτήματά του για άμεσες ενέργειες. PHILIP MORRIS INTERNATIONAL: Απελευθερωμένη Η παλιά Philip Morris δεν υπάρχει πλέον. Το Μάρτιο, η εταιρεία επίσημα χωρίστηκε σε δύο ξεχωριστές οντότητες: τη Philip Morris USA, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί μέρος της μητρικής εταιρείας Altria, καθώς και της Philip Morris International. Η Philip Morris USA πουλάει Marlboro και άλλα τσιγάρα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Philip Morris International ποδοπατά τον υπόλοιπο κόσμο. Η Philip Morris International έχει ήδη κάνει εμφανή τα αρχικά της σχέδια να ανατρέψει τις πιο σημαντικές πολιτικές για τη μείωση του καπνίσματος και τις επιπτώσεις από ασθένειες που σχετίζονται με το κάπνισμα (5 εκατομμύρια ζωές ετησίως). Η εταιρεία έχει ανακοινώσει σχέδια για μια νέα σειρά από προϊόντα, συσκευασίες και τακτικές μάρκετινγκ τα οποία είναι σχεδιασμένα για να υπονομεύσουν τους κανόνες απαγόρευσης του καπνίσματος στους χώρους εργασίας, να πατάξουν τους φόρους στον καπνό, να προσφέρουν τσιγάρα με γεύσεις (που όπως αναμένεται θα απευθύνονται στους νέους) και να ξεπεράσουν περιορισμούς στο μάρκετινγκ. ROCHE: "Το να σώζουμε ζωές δεν είναι δική μας δουλειά " Η ελβετική εταιρεία Roche διοχετεύει στην αγορά μια σειρά από φάρμακα που σχετίζονται με τον ιό HIV. Ένα από αυτά είναι το enfuvirtid και διοχετεύεται στη αγορά με την επωνυμία Fuzeon. Το Fuzeon προσέφερε στη Roche το 2007 266 εκατομμύρια δολάρια, αν και οι πωλήσεις σημείωσαν πτωτική τάση. Η Roche χρεώνει 25.000 δολάρια το χρόνο για το Fuzeon και δεν προσφέρει έκπτωση στην τιμή για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Όπως και οι περισσότερες βιομηχανικές χώρες, η Κορέα διατηρεί μια μορφή ελέγχου των τιμών - το εθνικό σύστημα υγείας καθορίζει τις τιμές για τα φάρμακα. Το Υπουργείο Υγείας, Πρόνοιας και Οικογενειακών Υποθέσεων έχει καθορίσει τη τιμή του Fuzeon στα 18.000 δολάρια το χρόνο. Στην Κορέα, το κατά κεφαλήν εισόδημα είναι περίπου το μισό σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Roche, αντί να παρέχει με κέρδος το Fuzeon αλλά στην τιμή που καθορίζει η Κορέα, αρνείται να της το διαθέσει. Κορεάτες ακτιβιστές αναφέρουν ότι ο επικεφαλής της Roche στην Κορέα τους είπε: «Δεν ασχολούμαστε με τις επιχειρήσεις για να σώζουμε ζωές, αλλά για να κερδίζουμε χρήματα. Το να σώζουμε ζωές δεν είναι δική μας δουλειά». Ο Robert Weissman είναι εκδότης της Multinational Monitor (http://www.multinationalmonitor.org) που εδρεύει στην Ουάσινγκτον και διευθυντής του Essential Action (http://www.essentialaction.org). Μετάφραση: Σοφία Παπαγιαννάκη |
Χρησιμοποιείτε Yahoo!
Βαρεθήκατε τα ενοχλητικά μηνύ ματα (spam); Το Yahoo! Mail διαθέτει την καλύτερη δυνατή προστασία κατά των ενοχλητικών μηνυμάτων
http://login.yahoo.com/config/mail?.intl=gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου